Gaiplik Nedir? Gaiplik Kararı Nasıl Alınır, Hangi Durumlarda Verilir ve Ölüm Karinesi İle Farkı Ne?
Gaiplik nedir ve gaiplik kararı ne demek, hukuk alanında bir konudur. Bilinmez bir durumdan yola çıkarak güçlü olasılıklarla gaiplik kararı alınır. Bu durumda gaiplik kararı nasıl alınır olayın durumuna ve kanıtlarına göre değişir. Mahkeme tarafından alınan gaiplik süresi ne kadar olduğu ise kaybolmanın özelliğine göre değişmektedir. Bunların yanında gaiplik hangi durumlarda verilir mahkeme taraşından belirlenmektedir. Gaiplik kararı ve gaiplik hem hukukta önemli bir konu hem de KPSS sınavında genel kültürde sorulmaktadır.
Gaiplik nedir, hem hukukun hem de KPSS sınavının önemli konularındandır. Ölüm tehlikesi içinde kaybolana bir insandan çok uzun zamanda haber alınamaması üzerine verilir bu karar. Gaiplik kararı hangi durumlarda verilir, sorusuna yanıt gaip kişinin ölümüne kesin gözle bakılmasındadır. Bu durumda gaiplik süresi ne kadar ve gaiplik kararı nasıl alınır, kaybolan kişinin kaybolma süresi ve şartlarına bağlıdır. Bu çerçevede ele alınan terim KPSS sınavında adaylara genel kültür olarak sorulabilmektedir.
Gaiplik Nedir?
Türk Dil Kurumunda gaiplik, bir tehlikenin ölüm tehlikesi içinde kaybolması veya kendisinden uzun süre haber alınamaması sonucu yargıç kararı ile kişiliğine son vermesidir.
Bir hukuk terimi olan gaiplik hukukta da aynı anlama gelmektedir. Türk medeni kanununun 32. Maddesine göre "Kendisinden uzun süre haber alınamayan veya ölüm tehlikesi içinde kaybolan bir kişi hakkında ölüm ihtimali güçlü ise hakları bu kişiye bağlı olanlar tarafından başvurulan mahkemece kişinin gaipliğine karar verilir." Biçiminde yer almaktadır. Kişiye gaiplik hükmünün verilmesiyle gaip kişi hakkında pek çok sonuç doğar. Bunlar içinde en önemli olanı kişinin kişiliğine son verilmesidir. Bu karar sadece gerçek kişileri kapsamaktadır. Tüzel kişiler hakkında gaiplik verilemez.
Gaiplik Kararı Hangi Durumlarda Verilir
Sadece kaybolmak kişinin gaipliği için yeterli değildir. Kaybolma durumu büyük bir ölüm tehlikesi içinde gerçekleşmelidir. Ölüm tehlikesi içinde kaybolmaya örnek olarak savaşa katılma, denizde geminin batması, deprem esnasında kayıp olma gibi sıra dışı durumlar olmalıdır. Bir diğer durum ise kişiden uzun süre haber alınamamasıdır. Kişinin yaşayıp yaşamadığı kesinlikle şüphelidir. Tüm bu durumlarda hâkim tarafından olaya yönelik değerlendirme yapılır ve buna göre gaiplik kararı alınır.
Bunların yanında kişinin gaip sayılabilmesi için:
- Belirli bir süre geçmelidir
- Kişinin ölümünde kanıtlanabilir olasılık olmalıdır
- Kanunda öngörülen kişilerin bu karar yönünden mahkemeye talepte bulunması gerekir
- Mahkeme karar yönelik hüküm oluşturabilmelidir.
Gaiplik Süresi Ne Kadar
Yukarıda belirlenen şartların sağlanması koşuluyla gaiplik kararının süresi iki çeşittir.
- Bir kişiden uzun süre haber alınamaması üzerine son haber alınma zamanından 5 yıl geçmişse gaiplik kararı verilir.
- Ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda ise ölüm tehlikesinin üzerinden 1 yıl geçmiş olması gerekir.