Göçebe yaşam tarzı özellikleri nelerdir? Göçebe yaşam tarzının sonuçları ve Türk kültürüne olan etkisi
Bir topluluğun yaşamını ve soylarını devam ettirebilmesi için belirsiz süreli aralıklarla yer değiştirme geleneğine göçebe yaşam tarzı denmektedir. İklim ve coğrafi şartlara bağlı olarak insanların yer değiştirmesinin temel nedeni ise aslında hayvancılıktır. Tarıma dayalı hayata geçilmeden önce hayvanların beslenme ve bakım şartları göz önüne alındığında göçebe yaşam tarzı, geçimleri buna bağlı topluluklar için adeta bir mecburiyetti. Ancak göçebe yaşam tarzının getirmiş olduğu olumlu ve olumsuz sonuçlar toplumda bir takım değişikliklere neden olmuştur. Peki, göçebe yaşam tarzı özellikleri nelerdir? İşte göçebe yaşam tarzı sonuçları ve göçebe yaşam tarzı hakkında merak edilen tüm detaylar…
Anadolu'da göçebe yaşam dendiğinde ilk olarak bozkır kültürü ve konargöçer yaşam tarzı akla gelmektedir. Geçimlerini sürdürebilmek için yiyecek arayan ya da çiftlik hayvanlarını otlatmak amacı ile bir yerden başka bir yere hareket etmeyi içeren göçebe yaşam tarzını kolaylaştıran en önemli unsur ise Türklerin atı evcilleştirmesi olmuştur. Orta Asya'nın iklim ve tabiat şartlarının besicilik açısından uygun olması atlı göçebe yaşamının benimsenmesine neden olmuştur. Sürülerinin beslenmesi için verimli otlaklar gerekiyor dolayısıyla da verimli otlakların bulunabilmesi için göçebenin belli aralıklarla yer değiştirmesi gerekiyordu. Ancak göçebe hayat yerini yerleşik hayata bıraktığında Türk toplumu tek bir yerde yaşama eylemine adım atmış ve beraberinde yeni bir hayatın başlangıcı olmuştur. Göçebelikten yerleşik yaşama geçen Türk topluluklarının karşılaşmış olduğu farklı ve yeni koşullar yeni değer yargılarına sebep olmuş bu sayede de kültürel anlamda değişim ve gelişim sağlanmıştır.
GÖÇEBE YAŞAM TARZI ÖZELLİKLERİ
Göçebe yaşam tarzı Orta Asya'nın en verimsiz tabiat ve iklim şartlarında ortaya çıkmıştır. Zorlu doğa koşulları karşısında Türkler büyük bir mücadele göstererek yaşamlarını sürdürmeye devam etmişlerdir.
Göçebe yaşam tarzında siyasi, idari, iktisadi ve dini açıdan ön plana çıkan sınıflar mevcut değildi. Genellikle at yetiştiriciliği yapmış olan bu insanlar çadırda kalmıştır. Çocuklar yürümeye başladıktan sonra sıkı bir eğitime tabi tutulmuş koyunların sırtında yay ve ok kullanmayı öğrenmişlerdir. Aynı zamanda güreş, cirit ve gülle atma gibi faaliyetler ile kültürel anlamda kaynaşma sağlanmış diğer yandan da savaşçılık yeteneğinin gelişmesine destek olunmuştur.
GÖÇEBE YAŞAM TARZINI BIRAKARAK YERLEŞİK HAYATA GEÇEN İLK TÜRK DEVLETİ
Anadolu'da yerleşik hayata 745840 yıllarında ilk olarak Uygurlar geçmiştir. Kutuk Bilge Kül Kağan tarafından kurulan Uygur devleti, göçebe hayat tarzından yerleşik hayata geçerek ticaret ve tarım faaliyetleri ile uğraşmıştır. Çinlilerle ilişkileri sonucu kağıt ve matbaayı kurarak kendilerine özgü Uygur Alfabesine kullanan bir devlettir. Türk tarihinde ilk kez şehir ve kasabalar kuran Uygarlar aynı zamanda Türk mimari eserlerini meydana getiren bir devlet olarak ön plana çıkmaktadır.
GÖÇEBE YAŞAM TARZI TÜRK KÜLTÜRÜNÜ NASIL ETKİLEMİŞTİR?
- Göçebe yaşam tarzında toprak mülkiyetinde kavram gelişememiş bu nedenle de sosyal sınıflaşma meydana gelmemiştir.
- Göçebelik nedeniyle verilen cezalar ölüm ya da kısa süreli halde olmuştur.
- Ekonomik açıdan hayvancılığa dayalı ürünler satılmakta ve tarıma dayalı ürünler satın alınmıştır.
- Mimaride gelişim oldukça kısıtlıdır. Genellikle çadır yapma sanatı ve dokumacılık ön plana çıkmaktadır.
- Göçebe yaşam toplumsal dayanışma bilincinin artmasına vesile olmuştur.
- Göçebe yaşam nedeniyle Türkler dünyanın farklı bölgelerine dağılmıştır. Sonuç olarak bu durum Türk tarihinin bir bütün olarak ele alınmasını zorlaştırmıştır.
- Göçebe yaşam tarzının sonuçlarından biri de sanat ve edebiyat alanındaki değişimdir. Yazılı edebiyatlar gelişmemekle birlikte sözlü edebiyat gelişmiştir.
- Göçebe yaşam nedeniyle devlet boylar federasyonu şeklinde örgütlenmek mecburiyetinde kalmıştır.
- Göçebeliğin etkisi inançlar üzerinde de kendini göstermiştir.