Türkler tarihleri boyunca pek çok farklı coğrafyaya göç ederek devletler kurmuşlardır. Ancak bu süreçte kullanmış oldukları alfabelerde bir takım değişiklikler meydana gelmiştir. Aynı zamanda günümüze dek 5 farklı alfabe kullanmışlardır. Bu alfabeler arasından yalnızca 2 tanesini kendileri oluşturmuş, diğer dilleri ise başka uygarlıkların etkisi altında kalarak kullanmışlardır. Tarihte tüm bu değişim süreçleri yaşanırken Göktürk alfabesinin Türklerin kullandıkları ilk alfabe olması Göktürk alfabesini özel kılmıştır. Göktürk alfabesi ile yazılmış günümüze dek ulaşan pek çok farklı yazıttan söz etmek mümkündür. Bu eserler taşlar üzerine yazılmıştır ve Türk tarihinin belgeleri niteliği taşımaktadır.
GÖKTÜRK ALFABESİNİN ÖZELLİKLERİ
Göktürk alfabesi hakkında bilim adamlarının farklı görüşleri bulunmaktadır. Özellikle bazı araştırmalar, Göktürk alfabesinin kökeninin farklı medeniyetler tarafından oluşturulduğunu göstermektedir. Göktürk alfabesinin Türklere has olduğu Danimarkalı bir dil bilimci W. Thomsen'ın araştırmaları sonucu ortaya koyulmuştur.
Göktürk alfabesinde harfleri simgesi olan 2 harf bulunmaktadır. Sesli ve sessiz 2 gruba ayrılan Göktürk alfabesinde harflerin arasına boşluk bırakmak adına konulan noktalamanın, iki nokta üst üste (:) işaretinin olduğu bilinmektedir. Bu noktalama işareti ile yazılar belirginlik kazanmıştır. Bununla birlikte Göktürk alfabesinde iki nokta üst üste noktalama işaretinin haricinde farklı bir noktalama işareti kullanılmamaktadır.
Ünlü harflerin karakterleri sesli ya da sessiz iki ayrım içermemektedir. Ünlü harfler ince ve kalın şeklinde iki kısmı oluştururken, ünsüz harflerin kullanımında kalın ve ince şeklinde harflerde değişim meydana gelmektedir.
GÖKTÜRK ALFABESİ KAÇ HARF?
Göktürk alfabesi 38 harften oluşmaktadır. Bu alfabede "a-a" "i-ı", "o-u", "ö-ü" sesleri yukarıda bahsettiğimiz gibi birbirinden ayrılmamaktadır. Köktürk alfabesi olarak da bilinen Göktürk alfabesinin oluşumunda bazı önemli resimlerin kullanıldığı varsayımlarından söz etmek mümkündür.
Göktürk alfabesi sağdan sola mı? Bu alfabe ile ilgili dikkat çeken sorulardan biridir. Göktürk alfabesi sağdan sola veya yukarıdan aşağıya doğru bitiştirilme yapılmadan yazılmaktadır.
GÖKTÜRK ALFABESİ İLE YAZILAN ESERLER
İlk Türk alfabesinden günümüze taşınan en önemli kalıntılar, Göktürk döneminde dikilen yazıtlardadır. Ancak değerlendirmeleri XIX. Yüzyılın sonlarına doğru mümkün olan bu yazıtların keşfi, Yenisey ırmağındaki yazıtlarla ile başlamıştır. 1889'lu yıllara gelindiğinde Orhon yazıtları olarak bilinen iki önemli ve büyük yazıtın keşfi mümkün olmuştur. Ortaya çıkarılan bu yazıtların arka yüzlerinde Çince metinler bulunmuştur. 1983 yılında Danimarkalı Türkolog Wilhelm Thomsen'ın bu yazıtları keşfetmesi üzerine, bu eserlerin Bilge Kağan ve Kültigin tarafından diktirilmiş olduğu kanısına varılmıştır. Ayrıca dilin eski Türkçe olduğu ve yazının Türklere has bir alfabe içerdiği de ortaya çıkarılmıştı. Kitabelerin büyük bir kısmı mezar taşlarından meydana gelirken bu yazıtlara bengü taşları adı da verilmektedir.
Göktürk yazıtları eserleri; Göktürk yazıtları, Kültigin Anıtı, Tonyukuk anıtı ve Bilge Kağan anıtıdır. Bu eserlerde kullanılan düz yazı, Türkçenin en iyi ve en yüksek derece anlatım özelliğine sahiptir. Şiirsel bir anlatımla meydana getirilmiş ve cümle yapısı; yalın, açık ve destansı bir söyleşiye sahiptir. Göktürk yazıtlarında Türk toplumu ve Türk tarihi hakkında bilgiler mevcuttur. Söylev türünde olan bu yazıtlar konu ve dil açısından oldukça önemli bir yere sahiptir.
