Hidroliz Nedir? Hidroliz Tepkimesi Örnekleri, Dehidrasyon İle Ortak Özellikleri ve Farkları

Hidroliz nedir sorusu birçok insanın gündeminde olan bir sorudur. Çünkü su insanların en temel yapı taşlarından biridir. Vücuda giren su oranın yüksek ya da alçak olmasıyla birlikte vücudumuz da birçok tepki vermekte, bunlarla birlikte hidroliz tepkimesi örnekleri, dehidrasyon ile ortak özellikleri ve farkları gibi başlıklar fazlasıyla merak edilmektedir. Peki hidroliz nedir? Dehidrasyon ile bağlantısı ve ortak özellikleri nelerdir? Farkları var mıdır? Gelin bu soruları hep beraber cevaplayalım ve sizler için derlediğimiz bu metni hep beraber okuyalım.

Hidroliz Nedir?

Vücuda alınan büyük yapılı moleküllerin su ile tepkimeye girerek daha küçük yapılı moleküllere çevrildiği tepkimelere hidroliz denir. Antik Yunancada hidroliz, hidro yani su ve çözmek için parçalama anlamına gelmektedir. Suyu oluşturan hidrojen ve oksijen elementlerinin birbirinden ayrılması ile sonuçlanan bir işlemdir. Hidroliz kimyasal bir reaksiyon olup, su ile bir kimyasal bağın parçalanmasıdır. Genellikle organik kimyada farklı fonksiyonel gruplara dönüştürme işlemi için kullanılırken, biyokimyada pek çok biyolojik işleyişin bu reaksiyona dayanarak gerçekleştiği gözlenmektedir. Bu parçalanma sırasında parçalanan kısımlardan birine H+ atomu diğerine ise OH- grubu bağlanmaktadır. Özetle hidroliz bir maddeye su molekülünün eklendiği kimyasal bir süreçtir. Bazen bu ekleme hem maddenin hem de su molekülünün ikiye bölünmesine neden olur. Bu tür reaksiyonlarda, hedef molekülün bir parçası veya ana molekül hidrojen iyonu kazanmaktadır. Tuzlar, esterler ve amidler, ATP, polisakkaritler ve metal su iyonları gibi türleri bulunmaktadır.

Hidroliz Tepkimesi Örnekleri Nelerdir?

Canlılarda gerçekleşen metabolik faaliyetlerde yapım ve yıkım tepkimeleri gerçekleşir. Böyle tepkimeler suya ihtiyaç duyabilmekte ya da sonucunda açığa su çıkarmaktadır.

Sudaki zayıf asit veya bazın bir tuzunun çözülmesi , bir hidroliz reaksiyonunun bir örneğidir . Kuvvetli asitler de hidrolize edilebilmektedir. Örneğin, suda sülfürik asidin çözündürülmesi, hidronyum ve bisülfat verir. Bir şekerin hidrolizi kendi adıdır: sakarrifikasyon. Örneğin, şeker sukroz, bileşen şekerlerine, glukoza ve fruktoza ayrılmak için hidrolizden geçebilmektedir. Hidroliz örnekleri şu şekilde gerçekleşir;

Protein + (n-1) su = n aminoasit (proteinlerin yapıtaşları aminoasitlerdir)

Polipeptit + su = n aminoasit

Protein ve lipid gibi büyük moleküllü bileşikler su kullanılması ile birlikte küçük yapılı moleküllere parçalanarak çeşitli kimyasal tepkimelere de girebilirler. Özellikle hidroliz işlemleri ırasında monomer sayısının genellikle 1 eksiği kadar su harcanır. Hidroliz su ayrışması şeklinde olur. Bu ayrışma sonucunda da damıtma gerçekleşir. Bunun yanı sıra hidroliz tepkimeleri sırasında enerji de harcanmaz. Bu yüzden cansız ortamlarda da hidroliz tepkimeleri gerçekleşebilir.

Dehidrasyon Nedir?

Tepkiyen moleküllerden su kaybının meydana gelmesiyle oluşan kimyasal tepkimeye dehidrasyon denir. Küçük moleküllerin birleşmesiyle büyük moleküllerin oluşmasına denir. Dehidrasyonda su açığa çıkar ve bu tepkime gerçekleştirilirken ATP harcanmaktadır. Dehidratasyon en bilinen ve yağın kullanımıyla sıvı kaybı olarak tanımlanabilmektedir. Ayrılma tepkimelerinin bir alt grubudur. Hidroksil grubu (-OH) kolay ayrılan bir grup olmadığı için bir Bronsted asit katalizörü hidroksil grubunu protonlaştırıp daha kolay ayrılan bir -OH2+ grubu oluşturur. Selülozlar bu gruba dahil değillerdir.

Organik sentezde dehidrasyon tepkimelerinin pek çok örneği vardır:

Glikoz + Glikoz => Maltoz + Su

Alkollerin eterlere dönüşmesi (örneğin, iki monosakkaritten bir disakkarit oluşması)

2 R-OH → R-O-R + H2O

Alkollerin alkenlere dönüşmesi

R-CH2-CHOH-R → R-CH=CH-R + H2O

Dehidrasyon ile Ortak Özellikleri ve Farkları Nelerdir?

Dehidrasyon ve hidroliz tepkimelerinin tek ortak noktası sentez sırasında enzimlerin görev almasıdır. Ancak bu iki tepkimenin birçok farkı vardır.

Dehidrasyonda monomerlerin birleşmesiyle polimer oluşur ancak hidroliz de polimerlerin parçalanmasıyla monomerler ortaya çıkar.

Dehidrayon bir yapım olayıdır ancak hidroliz bir yıkım olayıdır. Dehidrasyonda ATP kullanılır, hidrolizde ATP kullanılmaz.

Dehidrasyon hücre içinde gerçekleşir, hidroliz ise hem hücre içinde hem hücre dışında gerçekleşir.