Hukukun temel kavramları ve hukuk kurallarının temel nitelikleri - Hukukun işlevi nedir?

Hukuk kuralları toplum içerisinde düzeni sağlamak açısından oldukça önemlidir. Toplumda düzeninin sağlanması için pek çok kişi bu kurallara uymaktadır ancak bu kurallar bazen de çiğnenmektedir. Bu gibi durumlarda toplumsal kurallara uymayan kişilere bir takım yaptırımların uygulanması kaçınılmazdır. Hukukun sistemi kapsam ve özellikleri bakımından birbirinden farklı olan çeşitli ilişkileri hukuk kurallarını düzen ve ayırıma tabi tutmaktır. Hukuk dendiğinde yalnızca akıllara hukuk kuralları gelmemelidir. Çünkü hukuk kelimesi oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir. Bizler de bu geniş anlam ve olguları ele alırken ilk olarak hukukun temel kavramlarından başlayacağız. İşte detaylar…

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI NELERDİR?

ADALET: Hakkın gözetilmesidir. Haklı ve haksızın ayırt edilebilmesi adalet ile sağlanmaktadır. Bu sayede herhangi bir durumun adil (adaletli) olup olmadığı ortaya çıkar adalet hem insanların toplum içerisindeki davranışlarına ek olarak din kuralları ile de yakından ilişkidir.

HAK: Bireyin diğer insanların kendi hayatlarını yaşama şekline müdahale etmeden kendi yaşamına yön verme özgürlüğü olarak bilinmektedir. Ayrıca hukuk düzeninin kişilere tanımış olduğu yetkiler arasında yer almaktadır. Anayasa ile temel hak ve özgürlükler güvence içerisindedir.

ANAYASA: Devletin temel işlevini yerine getirmek için organları betimler ve görev dağılımı yapar. Ayrıca devlet – birey ve birey- birey arasındaki ilişkileri düzenleyen temel hak ve özgürlükleri koruyarak sınırlama getiren kuralları içermektedir. Yazılı bir belge olup devletin nasıl işleyeceğini belirlemeye yardımcı olan belgelerdir. Devletin temel kanunu oluştururlar.

KANUN: Anayasal hukuk düzeni içinde yetkili organlarca oluşturulan hukuk kurallarıdır. Tüzükler, ceza hükümleri ve yönetmelikler kanunlara örnek olarak verilebilir. Anayasa'nın 7. Maddesi yasa yapma yetkisinin TBMM'de bulunduğunu ve bu yetkinin devredilmeyeceğini bildirmektedir. Anayasa'nın 87. Maddesi ise TBMM'ye kanun koymak, değiştirmek, kaldırmak; Bakanlar Kuruluna da kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verir.

TÜZÜK: Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılmakta ve Cumhurbaşkanının imzasını ardından Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmektedir. Yasalarca belirlenen işlerinin nasıl yapılacağını göstermektedir. Danıştay'ın denetimi dahilinde kurum ya da kuruluşun amaçlarını, görevlerini, izleyeceği yol ve yöntemleri belirtikleri maddeler bütünüdür.

YÖNETMELİK: Bakanlıkların ve kamu tüzel kişilerin kendi görev alanlarını alakadar eden tüzük ve kanunların uygulanması bakımından çıkmış olan hukuk kurallarıdır. Yürürlüğe girmesi için çoğu zaman Resmi Gazetede yayımlanması gerekir. Ancak yönetmeliklerin hepsi Resmi Gazetede yayımlanmamaktadır.

KANUN HÜKÜNDE KARARNAME: Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin vermiş olduğu yetki ile Bakanlar Kurulu tarafından yayımlanan ve kanun niteliği taşımakta olan kararlardır.

YARGI: Yürütmeyi denetler. Ayrıca vatandaşların yasal haklarının kanun önünde koruması için çalışan erk olarak ifade edilebilir. Hukuksal açıdan yargı; yasalara göre mahkemece yaşanan olay ya da olgunun doğuşuna etkisi olan nedenlerin dikkate alınarak değerlendirilmesi sonucu verilen karardır.

CEZA: Bir kimsenin suç işlemesi halinde mallarına, onuruna ve özgürlüğüne karşı yasaların öngörmüş olduğu yaptırımdır.

Hukukun temel kavramları çıkmış sorular sıklıkla e-öğrenme portalında yayımlanmaktadır. Hukukun temel kavramları sınavı için hazırlık yapmak için deneme sınavlarını çözebilirsiniz. Bu sayede hangi noktalarda daha fazla çalışmanız gerektiğini öğrenerek sınavlara daha iyi hazırlanmanız mümkündür.

HUKUK KURALLARININ TEMEL NİTELİKLERİ

Hukuk kuralları, tek tek somut durum, olay ve belirli kişiler için değil, benzer durum ve olayları ve de bu durumu olaylar içinde kapsayan, herkesi bağlayan kurallardır.

Hukuk kurallarının temel nitelikleri şu şekilde sıralanabilir;

• Düzenleyici, yasaklayıcı ve izin verici kurallar.
• Kişiler arası ilişkilerde "güven duygusu"
• Hukuk kurallarının özgürlükleri
• Sınırlandırırken diğer yandan koruması
• Hukuk kurallarının normatifliği

HUKUKUN İŞLEVİ NEDİR?

Hukukun başlıca işlevlerinden biri kişilere geleceği öngörme fırsatı ve keyfiliğe karşı güvenlik sağlamasıdır. Önceden ilan edilmiş olup, herkes için geçerliliği olan bu bağlayıcı kurallar sayesinde kişiler geleceklerini öngörebilir ve planlayabilirler.

Hukuk sosyal, ekonomik ve siyasi gerçeklerden doğan amaçlara hizmet ediyormuş gibi görünse de hukukun en önemli işlevlerinden biri de hukukun sosyal, siyasi ve ekonomik gerçekleri hukuk idaresinin ışığında mantıklı hedeflere doğru yönlendirmesidir. Hukuk yalnızca yasa anlamına gelmez hukuk tekniğinin yanı sıra hukukun ahlakının bulunduğunu bilmek, ahlakın ise adalet ve insaniyet olduğunun bilincine varılması gerekmektedir.

Hukuk toplumun ve bireyin korunması, suçlarla mücadele edilmesi gibi birçok amacı içinde barındırmaktadır. Tüm bunları amaçlarken hukukun gözetmiş olduğu hedef, amaç, adalet, insanlık ve özgürlük idaresidir. Yetki verici hukuk kuralları ise, belli veya belirsiz kişiler, olumlu veya olumsuz ödevler yüklediğinden emir unsuru içermektedir fakat bu kuralların öngördüğü emrin etki doğurabilmesi adına, yetki ya kullanılmalı ya da talepte bulunulmalıdır.

YAZILI HUKUK KURALLARI

Yazılı hukuk, toplumun ortak çıkarlarının korunması için yetkili organlar tarafından yürürlüğe konulan metinlere denmektedir. Ülkedeki yetkili bir makam tarafından konulan ve yürürlükte olan yazılı hukuk kurallarına ise "mevzu hukuk" adı verilmektedir.

Kısacası hukuk kurallarının yazılı olarak yer aldığı metinler, hukukun yazılı kaynaklarını içermektedir diyebiliriz. Başta anayasa olmak üzere, uluslararası antlaşmalar, kanun, tüzük, kanun hükmünde kararname ve yönetmelik olarak sıralanabilir.

Yazılı kaynaklar belli bir sıralamaya dayanmaktadır. Bu normalar (kurallar) hiyerarşisi olarak tanımlanmaktadır. Burada sayılmakta olan kuralların hiçbiri kendisinden üstte bulunan kurala aykırı değildir.

• #hukukun temel kavramları