İktibas Ne Demek? Edebiyatta İktibas Kavramı Nedir, Nasıl Kullanılır ve Divan Şiirindeki Örnekleri Nelerdir?
İktibas ne demek diye soranlar için bunun anlamı "alıntı"dır. Bu terimi yeni duyan kişiler iktibas nedir diye düşünebilir. Bunun yapılmasının esas amacı, eserde vurgulanmak istenen mânâyı güçlendirmektir. İktibas sanatı örnekleri, okuyucuların bu sanatı anlamalarını sağlar. Divan şiirinde iktibas özellikleri arasında en dikkat çekeni, anlamı pekiştirmek için ayet veya hadis kullanılmasıdır. Peki iktibas yapmak ne demek? Ne anlama gelir?
Birçok kişi, şiir veya düzyazıda olması fark etmeksizin iktibas ne demek diye sorar. İktibas nedir diyenler için bu, edebi eserlerde anlamı ön plana çıkarmak ve desteklemek için konuyla ilgili hadis veya ayetlerden alıntı yapmaktır. Klasik Türk edebiyatına bakıldığında, çok sayıda iktibas sanatı örneği görülür. Divan şiirinde iktibas özellikleri arasında neler bulunduğu, özellikle öğrenciler için son derece önemlidir. Bu edebi terim ile ilk defa tanışanlar, iktibas yapmak ne demek diye sorar.
İktibas Nedir?
Bir edebi eserde iktibas olup olmadığını anlamak oldukça basittir. Divan edebiyatında sık rastlanan bu söz sanatı, şiir ve nesirlerde bahsi geçen konuyu anlam bakımından tamamlayan hadis ve ayetlerin kullanılması anlamına gelir. İktibas yalnızca, şiir ve nesirlerde ortaya çıkar. Amaç yalnızca alıntılamak değil, aynı zamanda sanat yapmaktır. Esere güzellik katmayı ve savunulan görüş ile ilgili olarak inandırıcılığı artırmayı sağlar. Bu söz sanatı, şekilden ziyade anlam ve fikir ile alakalıdır. Şair, şiirin yapısı ile ilgili endişelerinden dolayı bazen bu ayet veya hadislerin tamamına yer vermeyebilir. Bunun en önemli nedeni ise kafiye düzenidir. Çünkü, hem sanat yapılması hem de anlamın vurgulanması gerekir. Bir şiir veya nesirde eksiksiz olarak geçen hadis veya ayete tam iktibas denir. Eksik veya yarım olanlarına ise nakıs iktibas adı verilir. 
İktibas Sanatı Örnekleri Neler?
Bu söz sanatının daha iyi kavranması için aşağıda içinde iktibas bulunan bazı şiirler verilmiştir.
Sesin çıkmaz, avazın yok
Abdestin yok, namazın yok
Hiçbir yere niyazın yok
"Kul hüvallâhü ahad'sın
Son dizede, anlamı "De ki: O Allah birdir" olan İhlas sûresinin ilk cümlesi alıntılanmıştır.
Utlubü'l ilme velev bi's Sin"i tasdik eyleyen
İlme gaayet vermeyip hem-vâre cüst ü cüdâdır
Bu dizelerde Hz. Muhammed'in söylemiş olduğu, "İlim Çin'de bile olsa daima arayınız" hadisine yer verilmiştir.
Lâ Yüsel"e binlerce suâl olsa kurban
İnsan bu muâmmalara dehşetle nigehbân
Burada ise Enbiya sûresinde geçen bir ayetin meali olan "Allah'a yaptığı işlerden sual olunmaz" cümlesi alıntılanmıştır.