Kalkojen Nedir? Kalkojenler Doğada Nasıl Bulunur, Özellikleri Neler?
Kimya bilimini temel konulardan olan elementler birçok insanın ve öğrencinin araştırdığı konulardandır. Kalkojen nedir sorusu çok sık sorulmakta ve cevap aranmakta, aynı zamanda kalkojenler doğada nasıl bulunur ve özellikleri nelerdir gibi sorularla da sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bu yazımızda insanların merak ettiği kalkojenleri sizler içi araştırdık. Şimdi metnimizi hep beraber okuyalım.
Periyodik cetvelin altıncı grubunda olan elementlerin ortak adı olarak bilinen kalkojen birçok insanın merak ettiği kimya bilimine ait bir terimdir. Bununla birlikte insanların aklına kalkojen nedir sorusunun gelmesi de gayet doğaldır. Birçok insan bunlara ek olarak kalkojenlerinden doğada nasıl bulunduğunu ve özelliklerini de araştırmaktadır. Bu yazımızda kalkojen nedir, doğada nasıl bulunur ve özellikleri nelerdir gibi soruları sizler için araştırdık ve derledik. Herkese keyifli okumalar diliyoruz.
Kalkojen Nedir?
Kimya biliminin aracılığıyla kimyasal elementler periyodik cetvellere belli özellikleri itibariyle farklı şekilde sıralanmıştır. Periyodik cetvelin altıncı grubuna dâhil oksijen, kükürt, krom, selenyum, molibden, tellür, volfram ve radyoaktif bir element olan polonyumdan oluşan elementlerin ortak adına ise kalkojen denir. Yapay element bir element olan livermoriyum (Lv) da kalkojenler arasında yer alır. Periyodik tablonun 16. grubu olan kalkojenler bazen oksijen ailesi olarak da bilinmektedir. Kalkojenit ise en az bir kalkojen anyonu ile en az bir elektropozitif element daha içeren bir bileşiktir. Periyodik tablonun 16. grubundaki tüm elementler kalkojen olarak tanımlansa da; kalkojenit terimi yaygın olarak sülfür, selenür, tellürür ve polorür bileşikleri için kullanılır.
Kalkojenler Doğada Nasıl Bulunur ve Özellikleri Nelerdir?
Evrende mevcut olan bütün madde ve enerjinin tek bir nokta halinde iken büyük patlama sonucu genişlemeye başladığı kabul edilmektedir. Bununla birlikte evrenin hızlıca genişleme ve soğuma yapma süreçlerinde elementler oluşmaya başlamıştır. Elementler artan atom numarasına veya proton sayısına göre sıralanmıştır. Her kimyasal elementin atom numarası farklıdır ve doğadaki element sayısı 94, literatürdeki element sayısı bugün için 118 element olarak bilinmektedir. Periyodik tabloda dikey sütunlara grup denir. Aynı grupta olan elementlerin kimyasal özellikleri benzerdir. Aşağı doğru dikeyce indikçe özellik yoğunlaşır ve belirginleşir. Bir A grubuna ait elementin son katmanında kaç elektron varsa grup sıralaması da odur.
Kalkojenler de periyodik cetvelin 6A oksijen grubunda yer alır ve böyle adlandırılır. Bu elementlerden oksijen normal koşullarda iki atomlu gaz hâlinde, diğerleri ise katı hâlde bulunur. Oksijenin fiziksel ve kimyasal özellikleri birçok bakımdan diğerlerinden oldukça farklıdır. Kalkojen elementlerinden olan oksijen ve kükürt ametal, selenyum ve tellür yarı metal, polonyum ise radyoaktif bir element olup metal özelliği gösterir. Kalkojen elementlerinin elektron dizilişi ns2 np4 ile ifade edilmekte ve sonlanmaktadır. Yani son yörüngelerinde 6é bulundurmaktadır ve bu nedenle grup elementleri 2é alarak soy gaz düzenine ulaşır. Kalkojenlerdeki her bir element kendisinden sonra gelen halojenlere göre daha az aktiftir. Kalkojenlerden olan kükürt yer kabuğunun % 0,05 kadarını oluşturur. Doğada elementel hâlde yani S8 molekülleri hâlinde bulunan maddelerden biridir. Sanayide kullanılan kükürdün büyük bir kısmı, yer altında serbest hâlde bulunan elementel kükürdün Frasch yöntemi ile çıkarılması ile elde edilir. Ayrıca sönmüş volkanik kraterlerin içinde veya civarında buhar hâlinde çıkan ve kükürt ihtiva eden gazlar, çatlakların çevresinde yoğunlaşarak cevherli kükürt yataklarını meydana getirmektedir.
Kalkojenlerin Kullanım Alanları Nelerdir?
Kalkojenlerin az bulunan elementleri olan selenyum, tellür ve polonyum sanayide çok az kullanılmaktadır. Selenyum en çok kırmızı renkli cam yapımında ve fotokopi makinelerinde, tellür ve polonyum ise uzay araçlarında ısıtma amaçlı ve alfa tanecikleri kaynağı olarak kullanılmaktadır. Kömür ve petrol içinde, doğal organik ve anorganik bileşikleri hâlinde kükürt bulunmaktadır. Elementel hâlde, ülkemizde, Amerika'da, İtalya ve İspanya'da bulunur ve ülkemizdeki en önemli yatak Keçiborlu'dadır. Volkanik kraterlerin içinde veya civarında buhar halinde çıkan kükürt yataklarının tenoru zengindir ve kükürt oranı % 50–80 arasındadır. Türkiye'de hâlen işletilmekte olan Etibank Keçiborlu Kükürt İşletmelerinin kükürt yatakları bu sınıfa dâhildir. Ayrıca maden kömürlerinin destilasyonu sırasında elde edilen hidrojen sülfür gazı oksijen ile tepkimeye sokulduğunda elementel kükürt elde edilmektedir.