Kömür; katmanlı tortul çökellerin arasında yer alan koyu renkli, sert, karbon ve yanıcı gazlar bakımından oldukça zengin bir kayaç olarak tanımlanmaktadır. Kömür, her ne kadar ısınma amaçlı kullanımı ile bilinse de kozmetik gibi pek çok farklı alanda da kullanılmakta olan bir enerji kaynağıdır. Pek çok alanda kullanılabilen kömür hakkında; kömür nasıl oluşur sorusu en sık yanıtı aranan sorular arasında yer alır.
Kömür Nasıl Oluşur?
Kömür, geçmiş zamanlarda yaşamış olan bitkilerin; doğanın ve zamanın etkisi ile fosile dönüşmesiyle oluşan bir kaya türüdür. Kimyasal bileşenleri; karbon, hidrojen, oksijen, kükürt ve azottur.
Bataklıkların ya da nemli toprakların çevresinde bulunan bitkiler, çalılar ve ağaçlar yaşamsal faaliyetleri sona erince yavaş bir şekilde dibe doğru çökmeye başlar. Yerin altında kalan bu bitkiler uygun sıcaklık koşulu ve nem oranı oluştuğu zaman milyonlarla yıl sonucunda parçalara ayrılır ve kopar. Kopan parçalar nemin etkisi ile bir jel halini alır.
Çamur ve kum ile kaplanan karbonca zengin olan bu jel zaman ile kimyasal reaksiyonlara uğrar ve sertleşmeye başlar daha sonrasında ise kaya halini alır. Ancak bu reaksiyonların gerçekleşebilmesi için sıcaklık koşulları oldukça önemlidir. Yer altında bulunan hareketler (levha hareketleri, tektonik hareketler) volkanik dağların devreye girmesi gibi faktörler uygun sıcaklık oluşumuna oldukça yardımcıdır.
Kömürlerin oluştukları ortamlar:
- Deltalar (en kalın kömürler burada oluşur)
- Göller (göl kıyıları, kalın kömür damarları meydana getirir.)
- Lagünler (denizlerin etkilerinin görüldüğü ince kömür damarlarını oluştururlar.)
- Akarsu taşma ovaları (ince kömür damarlarını oluşturur.)
Linyit ve Taş Kömürü Kaç Yılda Oluşur?
Kömürler 3 çeşit üzerinden değerlendirilir. Bu üç çeşit; Antrasit, taş ve linyit kömürüdür.
- Antrasit: Fosil yakıtların en kalitelisidir. İçeriğinin %95'i karbon elementinden oluşur ve su oranı oldukça düşüktür. En sert kömür çeşididir ve yandığı zaman diğerlerinden daha fazla ısı verir. Doğada bulunması çok zordur çünkü çok az bulunur. Fosillerin antrasit halini alabilmesi için 300 milyon yıl geçmesi gerektiği düşünülür.
- Taş kömürü: Oluşabilmesi için en az 200- 250 milyon geçmesi gerektiği düşünülen bir kömür çeşididir. %80- 90 oranında karbon miktarına sahiptir. Linyit kömürlerin zaman içerisinde fosilleşmeye devam etmesi sonucu oluşurlar. Elde küçük parçalara ayrılamazlar. Linyite göre daha siyah ve daha sert bir yapısı bulunur. Taş kömürü ülkemizde en çok Zonguldak ilinde çıkarılır.
- Linyit: Henüz oluşumunu tamamlayamamış kömür çeşidi olarak bilinir. Ortalama 60 milyon yıl içerisinde oluşur. Bu nedenle yumuşak yapıya sahiptir. Isıl değeri oldukça düşük olan linyit %65- 70 oranında karbon ihtiva eder. Düşük bir değere sahip olmasına karşın yerkabuğunda miktarı fazla olduğundan sıklıkla kullanılan bir enerji hammaddesidir. Mat görünüme sahip olan linyit oldukça kolay bir şekilde ufalanır. Karbon miktarının düşük olması yanında içerisinde nem de barındırır. Açık kahverengi ve koyu kahverengi arasında bir rengi vardır. Rengi nedeni ile topraksı bir görüntüsü olduğu söylenebilir.
