Edebi akımlar aslında birer sanat akımı olup, aynı zamanda da bir düşünce şeklidir. İçinde bulunduğu dönemin özelliklerinden etkilenerek oluşan bu düşünce şekilleri, etkilerini edebiyat alanında da göstermiştir. Böylece de edebi akımlar oluşmuştur. Her edebi akımın bir de temsilcisi bulunmaktadır.
EDEBİ AKIMLAR KONU ANLATIMI
Edebi akımlar, bir sanatçı grubunun aynı düşünceleri paylaşarak oluşturdukları, bazı ilkeler doğrultusunda ve onlara bağlı kalarak eser ortaya çıkarttıkları edebi anlayışlara denmektedir. Edebi akımlar, 11. sınıf ders konusudur. Özellikle üniversite sınavında her sene bu alandan en az bir soru çıkmaktadır. Bu nedenle edebi akımlar konu anlatımı, edebiyat alanında dikkat edilmesi gereken konulardandır.
Edebi akımların ömürleri bulunmaktadır. Genellikle bir edebi akım ortaya çıkar, olgunlaşır ve tepe noktasını yaşar ve sonra sönüşe geçer. Edebi akımlar, genellikle birbirlerine tepki olarak ortaya çıkmıştır. Zira her bir akım, bir öncekine göre yeni ve farklı bir bakış açısına sahiptir. Bununla birlikte edebi akımlar arasında benzerlikte görülebilmektedir. Her edebi akımın bir temsilcisi bulunmaktadır. Lakin bir yazar belirli bir akımda eserler ortaya koyuyor diye, başka bir akımda eser ortaya koyamayacak değildir.
Edebi akımların her birinin sahip olduğu prensipler bulunmaktadır, lakin bu prensipler yazılı halde değildir. Bununla birlikte, bazı yazarlar, içinde bulundukları edebi akımla ilgili olarak manifestolar hazırlamışlardır. Bunlara örnek olarak Emile Zola tarafından kaleme alınmış olan Deneysel Roman isimli eser verilebilir. Zira bu eser natüralizm akımının manifestosu niteliğindedir. Benzer bir şekilde Victor Hugo'nun, Cromwell Ön Sözü isimli eseri de romantizm akımının manifestosudur. Lakin belirtildiği gibi, her akımın yazılı bir manifestosu bulunacak diye bir şartı yoktur.
Edebi akımlar, aslında birer sanat akımıdır. Sanat yanı sıra edebiyatı da etkilemişlerdir. Edebi akımların oluşmasında toplumun içerisinde bulunduğu durumun etkisi büyüktür. Zira sanat ve edebiyat topluma göre şekillenmektedir.
EDEBİ AKIMLAR NELERDİR?
Yukarıda da değinildiği üzere, edebi akımlar aslında bir sanat akımı, bir dünya düşünce şeklidir. Bu düşünce şekilleri etkisini sanat ve edebiyat üzerinde göstererek, edebi akımların doğmasında rol oynamıştır. Peki edebi akımlar nelerdir? Ortaya çıkış sıralarına göre bilinen başlıca edebiyat akımları şunlardır: Hümanizm, Klasisizm, Romantizm, Realizm, Natüralizm, Parnasizm, Sembolizm, Empresyonizm, Fütürizm, Dadaizm, Sürrealizm, Ekspresyonizm ve Egzistansiyalizm. Akımların sayısı oldukça fazla olduğundan edebi akımlar kısaca şifreleme için uygun değildir. Bu akımların kısaca neler olduğuna değinmek gerekirse;
EDEBİ AKIMLAR VE TEMSİLCİLERİ
Edebi akımlar ve temsilcileri şu şekildedir:
EDEBİ AKIMLAR İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR
Edebi akımlar konusu ile ilgili her sene üniversite sınavında en az bir soruya rastlanılmaktadır. Edebi akımlar ile ilgili çıkmış sorulara örnek olarak:
1. "Mantığın egemenliğinden kurtulamadık daha. Uygarlık, bilimsellik ve ilerleme uğruna, insan psikolojisinin ve zihninin açıklanamaz karmaşıklığı görmezden gelindi. Mantığa uygun olmayan ve belli bir amaca hizmet etmeyen tüm yöntemler aforoz edildi. Düşüncenin çıkar gözetmez oyununa, rüyanın ve çağrışımın sınırsız gücüne bugüne değin önem verilmedi; insan ruhunu ve gerçekliğini anlamak için bunlara yönelmenin zamanı geldi. Bugüne kadar şiirin görmezden geldiği bilinç dışı bütün alanları şiirin içine çekmek için buradayız."
Bu parçada dile getirilen düşünceler, aşağıdaki edebî akımlardan hangisi ile ilişkilendirilebilir? (YKS 2019)
A) Fütürizm B) Dadaizm C) Sürrealizm (Doğru Cevap) D) Sembolizm E) Egzistansiyalizm
2. "Roman yazarı, bilimsel metotları uygulayan bir deneycidir. O, sadece gözlem yapılarak öğrenilebilecek şartları kaydetmez, bireyin çevre şartlarıyla mücadelesini sebep sonuç ilişkisi içinde vererek başlangıçta oluşturduğu hipotezi ispatlamak zorundadır. Onun için en önemli şey, insan tabiatını objektif bir biçimde gözlemlemek, belli biyolojik kalıtımla doğan bir kişinin belli sosyoekonomik şartlar içinde kaderinin ne olacağını incelemektir."
Bu parçada sözü edilen edebi akım aşağıdakilerden hangisidir? (YKS 2018)
A)Romantizm B)Realizm C)Natüralizm (Doğru Cevap) D)Sembolizm E)Sürrealizm
3. "…………………….akımına göre doğa görünümleri, insan hareketleri ve hiçbir somut olay, kendi kendilerine var olamazlar; bunlar duyularımızla kavradığımız birtakım görünüşlerdir. …………………….akımının temsilcileri ise düşüncenin gerçek işleyişini ortaya koymak için yararlanılan saf bir ruhsal otomatizme, rüyanın sınırsız gücüne ve bugüne kadar önemsenmemiş belli çağrışım biçimlerinin üstün bir gerçekliği olduğuna inanırlar."
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? (YKS 2017)
A) Realizm – Natüralizm
B) Sürrealizm – Realizm
C) Sembolizm – Sürrealizm (Doğru Cevap)
D) Parnasizm – Klasisizm
E) Dadaizm – Parnasizm
