Korint Düzeni Nedir? Korint Nizamına Göre Yapılan Tapınaklar Hangileri?
Korint antik Yunan coğrafyasının önemli şehirlerinden biri olup mimarlık tarihinde iz bırakmış bir üsluba da adını vermiştir. Estetik zenginliği ve detaylara verdiği önemle tanınan bu mimari tarz özellikle Roma döneminde yaygınlık kazanmış ve sınırlarının ötesine geçmiştir. Korint düzeni nedir ve Korint nizamına göre yapılan tapınaklar hangileri gibi soruların yanıtları antik mimarinin sınıflandırılması ile ilgilenenlerin araştırmacılar açısından oldukça önemlidir.
Antik Yunan şehri Korint mimari alanda geliştirdiği estetik anlayışla yalnızca kendi dönemini değil sonraki uygarlıkları da etkilemiştir. Bu şehirde ortaya çıkan Korint mimari düzeni zamanla Yunan ve Roma dünyasında benimsenmiş ve klasik mimarinin simgelerinden biri hâline gelmiştir. Ortaya çıktığı coğrafyanın dışına taşarak dünyadaki diğer kentlerde de uygulanan Korint düzeni nedir ve Korint nizamına göre yapılan tapınaklar hangileri soruları mimari açıdan önem taşımaktadır.
Korint Nizamı Nedir?
"Korint" kavramı hem bir Yunan şehrini hem de bu şehirde geliştirilen ve daha sonra antik mimarlığın temel sütun düzenlerinden biri hâline gelen mimari üslubu ifade eder. Antik Yunan döneminde mimari anlayış belirli estetik kurallara ve yapı sistemlerine göre gelişmiş, bu bağlamda Dor, İyon ve Korint olmak üzere üç temel sütun düzeni ortaya çıkmıştır. Bu düzenler yapının hem taşıyıcı sistemini hem de estetik boyutunu belirleyen unsurlar olarak önem taşır.
Korint düzeni bu üç düzenin en süslü ve zarif olanıdır. MÖ V. yüzyılda Yunan mimar Kallimakhos tarafından geliştirildiği kabul edilen bu düzen, özellikle sütun başlıklarındaki zengin süslemeleri ile tanınır. Korint sütun başlıkları akantus yaprakları ve spiraller ile bezeli karmaşık desenlerden oluşur. Sütun gövdeleri ince, yüksek ve yivlidir. Sütunların altı çoğunlukla detaylı kaidelerle desteklenir ve bu da yapıya hem ihtişam hem de görsel bütünlük kazandırır.
Antik Yunan'dan Roma'ya kadar pek çok uygarlık Korint düzenini benimsemiş ve özellikle tapınaklar, bazilikalar, anıtlar hatta kamusal yapılar bu düzende inşa edilmiştir. Bu düzenin yaygınlaşmasında Roma İmparatorluğu'nun estetiğe verdiği önem ve Yunan kültürüne olan hayranlığı da etkili olmuştur. Roma döneminde Korint düzeni diğer düzenlerin yerini alarak birçok yapının başlıca mimari sistemi olmuştur.
Korint Nizamına Göre Yapılan Tapınaklar Hangileri?
Korint nizamı, antik dönemde birçok yapıya uygulanmış ve bu yapıların estetik anlamda görkemli bir görünüm kazanmasını sağlamıştır. Bu mimari düzenin kullanıldığı tapınaklar hem Yunanistan'da hem de Türkiye topraklarında örnekleriyle varlığını sürdürmekte iken dünyanın başka yerlerinde de bu nizama rastlamak mümkündür.
Korint düzeninin Yunanistan'da en bilinen örneklerden biri Atina'daki Zeus Olympios Tapınağıdır. İnşası yüzyıllar süren bu yapı devasa boyutları ve Korint sütunlarının zarifliği ile dikkat çeker. Tapınağın sütun başlıklarında yer alan akantus yaprağı süslemeleri bu düzenin en belirgin estetik unsurudur.
Türkiye'de ise Bergama Asklepion bölgesinde yer alan çeşitli yapılarda Korint düzeni sütunlar görülmektedir. Aynı şekilde Aydın ili sınırlarındaki Aphrodisias Antik Kenti içerisindeki bazı yapılar da bu mimari üslubu yansıtmaktadır. Özellikle tiyatro ve hamam komplekslerinde Korint düzenine ait süslemeli sütunlar belirgin şekilde ayırt edilebilir.
Roma dönemine ait İtalya'daki Panteon, Korint düzeninin doruk noktalarından biri olarak kabul edilir. Panteon'un portikosunda yer alan devasa Korint sütunları hem yapının taşıyıcı sistemini oluşturur hem de binanın dış cephesine zarif bir görünüm kazandırır.
Korint nizamı yalnızca antik çağda değil, Rönesans ve Neoklasik mimarlıkta da etkisini sürdürmüştür. Avrupa'da ve Amerika'da yapılan birçok kamu binası, müze ve üniversite yapısında Korint düzeni örnek alınmıştır. Bu durum Korint üslubunun estetik geçerliliğinin tarih boyunca devam ettiğini ve zamana karşı dayanıklı olduğunu göstermektedir.