Muhtesip Nedir? Türk İslam Devletlerinde Muhtesip Ne İş Yapar, Görevi ve Sorumlulukları Nelerdir?
Muhtesip nedir sorusu, tarih araştırması yapan pek çok kişinin cevabını aradığı bir konudur. Çünkü muhtesipler tarihte, genellikle Türk İslam Devletlerinde yer alan bir devlet görevlisidir. Bu bağlamda insanların akıllarında “muhtesip nedir?” sorusunun yanında “Türk İslam Devletlerinde muhtesip ne iş yapar ve muhtesiplerin görevi ve sorumlulukları nelerdir?” soruları da gelmektedir. Peki, muhtesip ne iş yapar? İşte detaylar...
Muhtesip kelimesi, günlük yaşantı sırasında insanların karşılarına çıkan bir kelime değildir. Genellikle tarih araştırmalarında ve tarih derslerinde özellikle 'Türk İslam Devletlerinin devlet görevlileri konusunda' insanların karşılarına çıkar. Çünkü muhtesip Türk İslam devletlerinde bazı önemli görevleri bulunan memurdur. Biz de bu yazımızda sizler için, merak edilen "Muhtesip nedir? Türk İslam Devletlerinde muhtesip ne iş yapar, görevi ve sorumlulukları neler?" sorularının yanıtlarını derledik.
Muhtesip Nedir?
Muhtesip kelimesi, dilimize Arapçadan geçmiş olan bir kelimedir. Bu kelimenin anlamı karşımıza; İslam şehirlerinde çarşı ve pazar esnafını din kurallarına göre denetleyen devlet memuru olarak çıkar.
Türk İslam Devletlerinde Muhtesip Ne İş Yapar?
Muhtesipler, Osmanlı Devletinde, şehirlerde, kadıların belediye hizmetleri görmelerine yardım etmek için hükümet tarafından atanan görevlilerdi. Ayrıca, kaza ve şehirlerdeki, ticaret faaliyetlerinden ya da iktisadi faaliyetlerden elde edilen vergileri toplamaya çalışırlardı. Buna ek olarak çarşı ve pazarların denetlemesini yapar ve esnafların din kurallarına uygun olarak ürün satıp satmadıklarını denetlerlerdi. Günümüzde bulunan zabıtaların görevlerini Türk İslam Devletlerinde muhtesipler yapardı.
Muhtesip Görevi ve Sorumlulukları Neler?
Türk ve İslam Devletinde, bir devlet görevlisi olan muhtesiplerin görevleri karşımıza şu şekilde çıkar:
- Fiyat kontrolü yapmak: Osmanlı döneminde devlet tarafından belirlenmiş olan ürün fiyatlarına "narh" denmekteydi. Narhı belirlenmiş bir ürünün belirlenen fiyattan daha düşük veya daha yüksek bir fiyata satmak yasaktı. Muhtesiplerin ilk görevi devletin belirlemiş olduğu fiyat politikasına uymayanları belirlemekti.
- Güvenliği sağlamak: Muhtesipler haksız rekabetin önüne geçebilmek için tedbirler alır ve yaptırımlar uygular.
- Vergi toplamak: Yıllık ve aylık vergi toplamak ve sarayın hazinesine aktarmak muhtesiplerin görevleri arasında bulunmaktaydı.