Multimetre nedir? Dijital multimetre nasıl kullanılır?
Multimetre, elektrik ve elektronik alanında kullanılan birden çok ölçü aletinin birleşiminden oluşan bir tür ölçü cihazıdır. Ohmmetre, ampermetre ve voltmetre adı verilen farklı ölçüm cihazlarının tümü tek bir ölçü aletinde birleşir ve bu ölçü aletine de multimetre adı verilir. Bu ölçü aleti, elektrik ve elektronik alanında kullanılan ve farklı değerleri ölçmeye yarayan birden çok aletin yaptığı işi tek başına yapar ve böylece kullanım kolaylığı sağlar. Multimetre aletleri ile direnç, gerilim ve akım değerleri ayrı ayrı ölçülebilir. Tüm bunlara ek olarak multimetre cihazlarıyla transistör kazancı, diyotların değerleri, sıcaklık gibi değerler de ölçülebilmektedir. Multimetre nedir? Multimetre ne işe yarar?
Multimetre kelime İngilizce'deki "multi" ve "meter" kelimelerinin birleşiminden oluşur ve Türkçe çevirisi "çoklu ölçer" şeklinde yapılabilir. Adından da anlaşılacağı gibi, multimetre aletleri elektrik ve elektronik alanında ölçüm yapmaya yarayan farklı aletlerin yaptığı işi tek başına yapabilen bir ölçü aletidir. Normal şartlarda elektrikteki akım değerini ölçmek için ampermetre, gerilim değerini ölçmek için voltmetre, direnç değerini ölçmek için ise ohmmetre adı verilen aletler kullanılır. Ancak multimetre cihazları sayesinde, tüm bu değerleri tek bir ölçü aletiyle ölçmek mümkündür. Bunlara ek olarak multimetre cihazlarının bazı çeşitlerinde sıcaklık, transistör kazancı, kondansatör ve indüktörlerin akım kapasiteleri gibi değerleri de ölçmek mümkündür.
Multimetre cihazları temel olarak ikiye ayrılır:
- Analog multimetre: Analog multimetreler, multimetre cihazlarının daha eski teknolojiye sahip olanlarıdır. Bu multimetrelerin ekran yani gösterge kısmı, skala şeklindedir. Bir skala üzerinde yer alan değerler arasında bir ibrenin hareketi yoluyla ölçüm yapılan bu analog multimetrelerde, ölçülen değerdeki değişimleri gözlemek daha kolaydır. Buna ek olarak, analog multimetreler ortamdaki elektriksel gürültüden oldukça düşük düzeyde etkilenir. Ancak bu tür multimetrelerin olumsuz yönü ise dijital multimetrelere kıyasla daha kolay bozulabilmesidir.
- Dijital multimetre: Dijital multimetreler analog multimetrelerin aksine, LCD ekrana sahiptir ve ölçülen değerler bu dijital ekran üzerinden takip edilir. Bu tür multimetrelerin avantajlı olduğu en önemli konu, analog multimetrelere kıyasla çok daha dayanıklı olmasıdır. Bunun yanı sıra, dijital multimetreler kullanılarak daha fazla değişkeni ölçmek mümkündür. Dijital multimetreler ile yapılan ölçümlerde yanılma payı analog multimetrelere kıyasla çok daha düşüktür. Daha yeni bir teknoloji olması nedeniyle, günümüzde dijital multimetrelerin kullanımı analog multimetrelere kıyasla çok daha yaygın bir hal almıştır.
MULTİMETRE KULLANIMI
"Dijital multimetre nasıl kullanılır?" sorusunun yanıtı oldukça basittir. Multimetre aletlerinin temel olarak üç parçası bulunur: Ekran, portlar ve seçim düğmesi. Multimetre üzerinde yer alan seçim düğmesi, kullanım anında multimetre ile hangi ölçümün yapılacağını seçmeye yarar. Yapılacak olan ölçümün özelliğine göre, akım ölçümü yapmak için (mA), gerilim ölçümü yapmak için (V), direnç ölçümü yapmak için ise (Ω) değeri seçilerek ölçüme başlanmalıdır. Seçim düğmesinden ölçümün niteliğine göre uygun seçenek seçilerek, sonrasında multimetre cihazı ölçüm yapılacak devreye bağlanır. Sonrasında ölçümü yapılan değer multimetre cihazının ekranından takip edilir.
Multimetre cihazının üzerindeki seçim düğmesi ile akım, gerilim ve direnç değerlerinden hangisinin ölçülmek istendiği belirlendikten sonra, genellikle dijital multimetrelerde bulunan kademe düğmesi kullanılarak ölçülecek olan değerin büyüklüğü de belirlenebilmektedir. Mesela cihazın üzerinde bulunan kademe düğmesi kullanılarak 50 Volt DC seçildiğinde, en fazla 50 Volt gerilim değerine kadar doğru akım ölçümü yapılabilir. Kademe düğmesi ile 50 Volt DC seçildiğinde, 50 Volt'tan daha yüksek bir gerilim değerini ölçmek mümkün olmayacaktır. Bu durumda DC yani doğru akım seçeneği aktif olduğundan, kademe değiştirilmeden alternatif akın (AC) ölçümü yapmak da mümkün olmayacaktır. Ölçümü yapılacak olan değerin olabilecek en yüksek değeri bilinemiyor ise, bu durumda aletin üzerinde yer alan kademe düğmesi kullanılarak cihazın ölçebileceği en yüksek değer seçilerek ölçüme başlanması gerekir.
MULTİMETRE VE AVOMETRE FARKI
Multimetre ölçü aleti, temel olarak ölçebildiği akım, voltaj ve ohm (direnç) değerlerinin baş harfleri kullanılarak oluşturular "avo" kelimesine "metre" kelimesi eklenerek, avometre adıyla anılmaktadır. Yani avometre, aslında multimetre cihazıdır. Bu cihazla akım, voltaj ve direnç değerlerine ek olarak sıcaklık, transistör kazancı, kondansatör ve indüktör akım kapasiteleri ve diyot değerlerini de ölçmek mümkündür.