Murabba Nedir? Divan Edebiyatı Nazım Biçimlerinden Murabba Ne Demek, Özellikleri, Temsilcileri Ve Örnekleri Neler?

Murabba dendiği zaman genelde ortaokul ve lise çağları hatırlanır. Murabba nedir? Sorusu bu zaman dilimlerinde öğrencilere sınavlarında muhakkak sorulmuştur. Divan edebiyatı için çok önemli olduğundan dolayı Divan edebiyatı nazım biçimlerinden murabba ne demek, özellikleri ve örnekleri neler? soruları üniversiteye geçiş gibi çok kritik sınavlarda dahi sorulmaktadır. Peki ya murabba nedir?

Murabba Nedir?

Bent ismi verilen ve dört dizeden oluşan kıt'alardan oluşan şiir türüne murabba denmektedir. Murabba aynı ölçüde giden dörder dizelik bentlerden oluşur. Genelde murabbanın uyak düzeni aaaa, bbba, ccca, ddda şeklinde ilerler. Fakat bu her zaman böyle değildir, bu konuda sabit bir anlayış oturtmuştur diyemeyiz. Bazı murabbalarda ilk bentte kafiye yoktur veya sonrasında gelen dizelerde kafiyeler tekrarlanmıyordur. Bu şekilde yazılmış eserler de murabba kabul edilirler.

Murabba çoğunlukla üç ve yedi bentten oluşmaktadır. Divan edebiyatında 15. Yüzyılda sultanü'ş-şuara yani şairler sultanı adı verilen Ahmed Paşa tarafından murabba kullanılmıştır. Tarihi ileri sarıp Tanzimat edebiyatına gelindiğindeyse, Namık Kemal'in murabba konusunda başarılı bir yazar olduğunu söylemek mümkündür. 19. Yüzyılın ikinci yarısından sonra şarkı olarak bestelenen sanat eserlerinin de çok büyük bir kısmı murabba şeklinde yazılmıştır.

Murabba Örnekleri

Aşağıdaki örnekler ile murabba konusunu detaylandırmak ve öğrenmek mümkündür.

Örnek 1:

Nedendir bilsem ey bülbül figânın

Açarsın ellere râz-ı nihânın

Niçin hâr-ı belâdır âşiyânın

Vefâ-dâr olmadı mı gül-sitânın

Dem-â-dem ney gibi efgân edersin

Diken zahmıyla bağrın kan edersin

Dilinle sırrını destân edersin

Sana yâr olmadı mı dil-sitânın

Tenin hâkister etti nâr-ı âhın

Dükenmez dâhı âh-ı subh-gâhın

Oluptur keşf-i râz etmek günâhın

Anınçin hâr-ı mihnettir mekânın

Var öğren aşk işin pervaneden sen

Ki olmuş ana âteş sahn-ı gülşen

Nedir bu girye vü feryâd u şiven

Kokarken güllerini bûsitânı

Visâl-i nev-bahâra olma hurrem

Dolu hâr-ı cefadır bâğ-ı âlem "em" tam uyak

Yürü Aşkî gibi eyle dem-â-dem

Duâ-yı devletin şâh-ı cihânın

AŞKİ

Örnek 2:

Geçti cânânın fırâkı cânıma

Tîr-i çevri gibi girdi kanıma

Nâleden bir kimse gelmez yanıma

Söyle ey bâd-ı sabâ cânânıma

Bahr-i aşkına ola/'dan âşinâ

Yad oluptur cümle-i âlem bana

Yalınız kaldım garîb ü mübtelâ

Söyle ey bâd-ı sabâ cânânıma

Yaktı yandırdı beni nâr-ı fır âk

İşidenlerden ırak olsun ırak

Hey ne müşkil derd olur bu iştiyâk

Söyle ey bâd-ı sabâ cânânıma

Derd[i]mendine şefâat eylesin

Hâtırım sorsun inâyet eylesin

Bî-vefâlıktan ferâgat eylesin

Söyle ey bâd-ı sabâ cânânıma

Âşık olal'dan ana leyi ü nehâr

Aşkım artar eksilir sabr u karâr

Olmasın Yahyâ gibi mahzun u zâr

Söyle ey bâd-ı sabâ cânânıma

YAHYA BEY

Murabba Ne Demek?

Murabba, kelime anlamı olarak "dörtlük" anlamına gelmektedir. Bunun sebebi de, Murabbanın dörder dizelik kıtalardan oluşmasıdır. Aynı ölçüde bulunan dörder dizelik bentlerden meydana gelen murabbaya "dörtlük" denmiştir.

Murabba Özellikleri

Murabbanın özellikleri listelenmiş şekilde sıralanarak okunduğunda çok daha akılda kalıcı ve pekiştirici bir yöntem olacaktır. Murabbanın özellikleri aşağıda sıralanmış olduğu gibidir.

• Dörtlük nazım birimlerinden bir tanesidir.
• Kafiye düzeni aaaa, bbba ve ccca şeklinde farklılık gösterebilir.
• Genelde dört ve sekiz dörtlükten meydana gelir.
• Murabba, aruz vezni ile yazılır.
• Murabba hemen her konuda yazılabilmektedir. Fakat bazı konularda murabba yerine farklı nazım türleri kullanılmıştır. Murabbanın en fazla kullanıldığı türler dini, didaktik konular ve övgü, manzum mektup, mersiye, yergi gibi türlerdir.
• Murabba dediğimiz zaman akla gelen en önemli şairler Taşlıcalı Yahya Bey, Fuzuli, Aşki, Muhubbi ve Aşki gibi isimlerdir.
• Mahzun, ahu, canan, iştiyak, zâr, ırak, mihnet, firâk, nâr-ı firâk gibi kelimeler sıklıkla murabba biçiminde yazılmış olan eserlerde karşılaşılan kelimelerdendir.