Nazire Ne Demek? Divan Edebiyatında Nazire Geleneği, Örnekleri, Özellikleri ve Nazire Yazan Önemli Şairler

Divan edebiyatındaki nazım türlerini öğrenmek isteyenler, nazire ne demek sorusuna cevap arar. Nazire nedir diyenler için bu, bir şairin başka bir şairin şiirindeki aynı vezin ile kafiyeyi kullanarak yazdığı şiir anlamına gelir. Bu türün bir diğer adı ise "tanzir"dir ve bunu Divan edebiyatındaki nazire ne demek diyenlerin öğrenmesi gerekir. Edebiyatta nazire yapmak ne anlama gelir diye merak eden birçok kişi vardır. Bu yüzden, nazire ile ilgili öğrenilmesi gereken bazı detaylar bilinmelidir.

Nazire Ne Demektir?

Divan edebiyatına, İran edebiyatından geçen nazire Arapça'da "eş değer" anlamına gelir. Bu yüzden, Divan edebiyatı nazım türlerinden biridir. Nazirenin ne olduğunu merak edenler için bunun anlamı, sevilen veya ilham alınan bir şiire karşılık benzer bir şiir yazılmasıdır. Şairin, sevdiği başka bir şairin yazdığı herhangi bir şiiri örnek alarak ona benzer şekilde aynı vezin, redif ve kafiye kullanarak farklı bir şiir yazmasıdır. Nazire yazılırken dikkat edilen en önemli nokta, yazılan şiirin en az örnek alınan kadar güzel olmasıdır. Türk edebiyatında, şairlerin birbirlerine yazmış olduğu nazirelerin toplandığı eserler bulunur.

Bu nazım türü her zaman sevilen şiirler için yazılmayabilir. Bazen ise bir şiire karşılık onun zıt anlamına gelen bir şiir de olabilir. Bunlara, "nakize" adı verilir. Nazire gibi Arapça olan bu kelimenin anlamı ise "birbiriyle çelişen"dir. Ek olarak, bir şiirle alay etme amaçlı yazılanlara ise "tezhil" ya da "hezil" adı verilir. Divan edebiyatındaki ilk nazire örneği ise Ahmet Yesevi'nin yazmış olduğu şiirlere karşılık olarak kendi öğrencisi olan Hakim Süleyman Ata'nın kaleme almış olduğu nazirelerdir.

Nazire Örnekleri Neler?

Aşağıda, Fuzulî'nin gazeline ithafen Nedim'in yazmış olduğu nazire verilmiştir.

Hayret ey büt sûretin gördükte lâl eyler meni

Sûret-i hâlim gören sûret hayâl eyler meni

Mihr salmazsın mana rahm eylemezsin munca kim

Sâye tek sevdâ-yı zülfün pây-mâl eyler meni

Za'fı tâli mâni-i tevfik olur her nice kim

İltifâtın ârzû-mend-i visâl eyler meni

Men gedâ sen şahâ yâr olmak yok ammâ neyleyem

rzû ser-geşte-i fikr-i muhâl eyler meni

Tir-i gamzen atma kim bağrım deler kanım döker

Akd-i zülfün açma kim âşüfte-hâl eyler meni

Dehr vakf etmiş meni nev-res civanlar aşkına

Her yeten meh-veş esîr-i hatt u hâl eyler meni

Ey Fuzûlî kılmazsam terk-i tarîk-i aşk kim

Bu fazilet dâhil-i ehl-i kemâl eyler meni

(Fuzûlî)

Bûs-ı la'lin şöyle sîr-âb-ı zulâl eyler beni

Kim gören âb-ı hâyât içmiş hayâl eyler beni

Şâire söz bulmağa minnet yok amma neyleyim

h kim hâyret seni gördükçe lâl eyler beni

Sevdiğim câm-ı meye hâcet nedir la'l-i lebin

Bir şeker handeyle mest-i bî mecât eyler beni

Bağda zülf ü ruhun andıkça bu kimdür deyü

Sünbül ü gül birbirinden sûal eyler beni

Nükhet-î zülfünle geldikçe nesîm-i nev-bâhar

Turra-i sünbül-sıfat âşüfte-hâl eyler beni

Nâ-tüvânım şöyle çeşmin hasetinden kim gehî

Sâye-i müjgân-ı âhü pây-mâl eyler beni

Gerdişin gördükçe sâkî-mülâyım meşrebin

Arzû ser-geşte-i fikr-i muhâl eyler beni

Hasret-i çeşminle ben hâk-i siyâh olsam dahi

Baht âhir sürme-i çeşm-i gazâl eyler beni

Güldürür ya ağlatır ya lütf eder yâhud itâb

Hâsılı neylerse ol ruhsâr-ı âl eyler beni

Arz-ı hâlim çok efendim hak-i pây devlete

Lütfun ammâ bî-niyâz-ı arz-ı hâl eyler beni

(Nedîm)