Bu anlamda nihilizm terimi ilk defa Turganyevin babalar ve oğullar adlı romanında kullanıldı. (1862) bu eserde zamanın "yeni insan" tipini eden Bozorov'u niteliyordu.
Nihilizm'in, Tarihi gelişimi Rusya'nın dışarıda (kırım yenilgisi) ve içeride ( li- Aleksandr'ın geliştirdiği reformların başarısızlığa uğraması) derin bir buhran geçirdiği sırada ortaya çıktı. Bir siyasi parti değil de bir zihniyet meselesi olan nihilizm Çenişevski'nin "ne yapmalı" (1864) sorusunu kendi kendine soranların umutsuzluğudur. I. Nikoley'in hükümdarlık devri sonundaki romantik idealizmden çok uzak olan bu zihniyet, II. Aleksandr reformları devrinde meydana gelmiştir ama bu reformlara karşı geliştirilen hareketler yüzünden lüzumsuz olduklarını duyan kadroların ( hekim, avukat, tarım ekonomisi teknisyenleri vb.) özellikle II. Aleksandr'ın sosyal ilerleme siyasetinden yararlanmak umuduyla üniversiteye giren ve hayatta kendilerini eli boş ve amaçsız bulan yoksul sınıflardan ( iflas etmiş asıl zadelerin oğulları, azat edilmiş kaleler, genç kızlar vb.) gelme genç aydınların zihniyetiydi. Bu yüzden intiharlar ve başarısız komplolar bir birini izliyordu. Dobrolyubov (1836-1861 ) ve Piserev'i ( 1840-1868) lider olarak kabul eden ve Auguste Comte'un pozivitizminden derinden derine etkilenen ilk nihilistler, her şeyin sebebi olarak incelenmedikçe sosyal ilerlemenin ilerlemeyeceğine inanıyorlardı.
Nihilistler hiçbir teorik açıklamayı ve ön yargıyı kabul etmiyor, ilahiyat, estetik vb. alanlarda kendilerine aşılanmış fikirleri bir kenara atarak dünyalarını yeni temeller, özelliklede tabiat bilimlerin üstüne kurmak istiyorlardı. Kötülüğün kaçınılmaz bir şey olduğunu inkar ediyorlar ve bilimsel zihniyetle kurulacak bir toplumun halk kitlelerine mutluluk sağlayacaklarını düşünüyorlardı. Nihilizm 1870'ten sonra Ganisevski'nin ( 1818- 1819) etkisinde gelişti. Bu düşünürün sürgüne gönderilmesi ( 1862- 18983) ise, ihtilalci çevrelerde büyük ün kazanmasına yol açtı.
Tam anlamıyla materyalist olmalarına rağmen nihilistler olayların bilimsel açıklamasından çok, pratik eylemle, iktisadi meslekler ve Rusya da kapitelizmin gelişmesi mesleklerin incelenmesiyle ilgileniyorlardı. Ne var ki gerek hükümet makamlarının kavuşturulması, gerek tarihçilerin etkisiyle, nihilistlerden bazıları, anarşilerin çıkardıkları olaylara ve hazırladıkları suikastlara katıldılar. Oysa bu davranış nihilistlerin temel programında yer almıyordu. Böylece, nihilistlerde Neçayeu gibi kişiler arasında bağıntı kuruldu.