Normatif etik nedir? Normatif etik kaça ayrılır, yaklaşımları nelerdir?

Normatif kelimesi günlük yaşantımızda karşımıza çıkabilen, birçok anlamlarda kullanılması mümkün kelimelerden bir tanesidir. Kişi bazında düşünüldüğü zaman bir düşünce biçimi olarak karşımıza çıkarken, bilimsel alanda ideal ve optimum olarak değerlendirilir

NORMATİF NEDİR?

Türk Dil Kurumuna göre normatif sözcüğünün anlamı, düzgüsel, düzgüsüz şeklindedir. Fransızca kökenli bir kelime olduğu bilinmektedir. Normatif ayrıca felsefe, sosyoloji ve psikoloji de bir kavram olarak yer almaktadır. Normatif kelimesi, kullanıldığı alana göre farklı anlamlarda kullanılabilir. Onlardan birkaçı şu şekildedir:

• Felsefede kullanılan anlamı ile normatif, kural koyucu demektir.
• Hukuk terimi olarak ise, düzgüsel ve bir kural değerini taşıyan anlamına gelir.
• Beden eğitiminde kullanılan anlamında ise, norma ilişkin anlamı taşır.
• Günlük hayatta normatif, olması gerekeni ortaya koyan demektir.

NORMATİF ETİK NEDİR?

Normatif etik felsefi bir anlamı vardır. Belirlenimci etik, değer etiği ya da faydacılık gibi farklı etik türlerini simgeler. Normatif etik asıl olarak Kant'ın etik üzerine felsefi düşüncelerinde belirginleşen bir eğilimin adıdır. Normatif, kural koyucu bir etik, bir kurala ya da ilkeye göre değerini bulan bir etik de diyebiliriz. Normatif etik ödev ahlakı olarak da bilinmektedir. Bu etiğin bir başka anlamı da formalist etiktir. Bir eylemin ahlaki değerini içeriğinde değil de dayandığı form ya da kuralda görmesi durumundan dolayı formalist etik kavramıyla bağdaştırılır. Kant'ın düşüncesinde insanın doğal bir varlık olması vardı. İnsanın doğal bir varlık olması nedeniyle nedensellik yasasına bağlı olduğunu iddia etmiştir. İnsan kendi dışındaki nedenler tarafından belirlenmiş durumdadır. İnsan ancak irade ve istenç sahibi bir kişi olarak eylemde bulunduğu zaman özgür olur. Bu da kişinin kendi koyduğu yasaya uymasıyla gerçekleşir. Kant, bu yüzden, "Öyle eyle ki, eyleminin dayandığı ilke, sanki kendi istencinle gerçekleştirmiş olduğun bir doğa yasası olabilsin" demiştir.

NORMATİF PAYDAŞ TEORİSİ

İşletmeler günümüzde toplumu oluşturan birçok farklı kesimle ilişki içerisindedir. İşletmelerin başarıları bu öğelerle olan ilişkilerinin iyi yönetilmesine bağlıdır. Bu konuyu açıklayan kavrama paydaşlar denilmektedir. Bir başka ifade ile paydaşlar, işletmelerden çıkarları olan bireyler ve kurumlar anlamına gelmektedir. Freeman paydaşı "organizasyonel amaçların başarılmasını etkileyen veya başarısından etkilenen bir grup veya kişi" olarak tanımlamıştır. Freeman'a göre, işletme dışı gruplarla iletişim çok önemliydi. Bunu başaran işletmeler ortak hedeflerin gerçekleştirilmesi konusunda başarı sağlayacaklardı. Bu yaklaşım paydaş teorisinin temel önermesini oluşturmaktadır. Paydaş teorisine göre sorumluluk ilkeleri şu şekildedir:

• Çalışanlara karşı sorumluluk,
• Müşterilere (tüketicilere) yönelik sorumluluk,
• Hissedarlara yönelik sorumluluk,
• Doğaya ve çevreye karşı sorumluluk,
• Devlete karşı sorumluluk,
• Tedarikçilere karşı sorumluluk,
• Rakiplere yönelik sorumluluk,
• Topluma karşı sorumluluk vs.

NORMATİF SOSYAL ETKİ NEDİR?

Normatif sosyal etki, kişi kendi görüşlerinden çıkarak kitlenin normlarına uyma çabasıdır. Bu etki kültürden kültüre değişebilmektedir. Etkinin kendisi ise evrenseldir. Bir topluma kabul edilmek için uymacı davranışlar; kabul görmeme, dışlanma sonucu boyun bükme gibi davranışlar içerisinde bulunmak bunlar normatif sosyal etkidir. Ayrıca normatif sosyal etki "Çok temiz olan bir yere, yerlere çöp atmayın" uyarısı ile kişinin normlara uymasını sağlayarak iyi yönde kullanılabilir.

NORMATİF BAĞLILIK NEDİR?

Normatif bağlılık, çalışanın örgüte bağlılık göstermeyi bir görev olarak algılaması olayıdır. Ayrıca örgüte bağlılığın doğru olduğunu düşünmesi sonucunda geliştiğinden diğer iki tür bağlılıktan farklı bir boyutu temsil etmektedir. Normatif bağlılık, çalışanların örgütte kalma ile ilgili yükümlülük duygularını yansıtmaktadır. Çalışan bu işte çalışmak zorunda olduğunu derinden hissetmektedir. Örneğin kredi borcu olan birinin işte çalışmak zorunda olduğunu bilmesi gibidir.

• #normatif bağlılık