Soner'in boyu 125 cm, ağabeyi Yalçın'ın boyu 175 cm ise, boyları arasındaki oran aşağıdaki gibi yazılır:
Soner'in boyunun Yalçın'ın boyuna oaranı; = dır.
Yalçın'ın boyunun Soner'in boyuna oranı ; olur.
Oranın birimi yoktur.
Aynı birimle ifade edilen çokluklar oranlanabilir.
Aynı cinsten a ve b gibi iki çokluğun ya da a:b biçiminde bölünerek karşılaştırılmasına, oran denir. Bu oran, "a nın b ye oranı" diye okunur.
oranında ; a ya, oranın birinci terimi; b ye de oranın ikinci terimi denir.
Bir oranın birinci ve ikinci terimi sıfırdan farklı bir sayı ile çarpılırsa (genişletilirse) veya bölünürse (sadeleştirilirse), oranın değeri değişmez.
oranı 4 ile genişletilirse, olur.
"3 ün 5 e oranı, 12 nin 20 ye oranına eşittir." Bu eşitlik,
şeklinde yazılır.
İki veya daha fazla orandan oluşan eşitliklere, orantı denir.
Genel olarak :
ve oranları birbirine eşitse;
orantı veya a : b = c : d biçiminde yazılabilir.
Bu orantı,"anın b ye oranı eşittir c nin d ye oranı." Diye okunur. a.b.c ve d çokluklarına, orantının terimleri denir. Terimler, okunuş sırasına göre adlandırılır.
İÇLER (ORTALAR)
1. terim a c 3.terim a : b = c : d
2. terim b d 4.terim
dışlar (yanlar)
B) ORANTININ ÖZELLİKLERİ
1- orantısında :
Dışlar çarpımı ; 3 . 14 = 42 dir.
İçler çarpımı; 7 . 6= 42 dir.
Çarpımlar eşit olduğundan, 3 . 14 = 7 . 6 yazılabilir.
Bir orantıda, dışlar çarpımı içler çarpımına eşittir. Bu özellik orantının temel özelliğidir. ise a.d = b.c olur
Üç terimlinin değerleri verilen bir orantıda, değeri verilmeyen terimi, orantının bu özelliğinden yararlanarak bulabiliriz.
Örnek
orantısında değeri bilinmeyen "a" sayısını bulalım:
İçler çarpımı dışlar çarpımına eşit olacağından, a . 12 = 5 .36 olur. Bu eşitlikten
a=
a = 15 bulunur.
2- orantısında iç terimlerin yerleri değiştirilirse,
orantısı elde edilir.
Bu orantıda :
İç terimler çarpımı ; 12 . 7 = 84 tür.
Dış terimler çarpımı; 2 . 42 = 84 tür.
Orantı değişmemiştir.
Bir orantıda, içlerin veya dışların yerleri değiştirilirse, orantı değişmez.
orantısı, veya olarak yazılabilir.