Osmanlı Toprak Sistemi Nedir? Osmanlı Toprak Sisteminde Arazi Kaç Bölüme Ayrılır?

Kendinden önceki Türk Devletlerinin toprak sisteminden faydalanarak kendi toprak sistemini kuran Osmanlı Devleti, tarih konularında bu özelliğiyle de ilgi görmektedir. Fethedilen ve kendilerine ait toprakları belirli amaçlarla kullanmak ve daha kolay yönetmek için oluşturulan Osmanlı toprak sistemi nedir? Bu sorunun yanıtlarına ayrıca Osmanlı Devleti'nin toprak dağılımı ve yönetimi hakkında detaylara sizler için değindik.

Osmanlı Toprak Sistemi Nedir?

Osmanlı Devleti özellikle yükseliş döneminde oldukça geniş topraklara hükmeden bir devletti. Yönetimi altındaki toprakları hukuken ve işlenmesi yönünden en uygun şartlarla yönetmek için bir sistem uygulamıştır, bu sistemin adı Osmanlı Toprak Sistemidir. Tarihe baktığımız zaman bu sistemin Osmanlı Devleti'nden önce varlığını sürdürmüş diğer Türk-İslam Devletleri tarafından da uygulandığını, Osmanlı Devleti'nin de bazı eklemeler ve geliştirmeler ile bahsi geçen toprak sistemini sürdürmeye devam ettiğini görmekteyiz.

Osmanlı Toprak Sisteminde Arazi Kaç Bölüme Ayrılır?

Osmanlı Toprak sisteminde devletin sahip olduğu topraklar 3 bölüme ayrılmaktadır. Bu ana 3 bölümden oluşan araziler Miri, Mülk ve Vakıf arazi olarak isimlendirilmiştir.

Miri Arazi

Mülkiyeti Osmanlı Devletine ait olan arazilerdir. Bu arazilerin kullanımı kira bedeli karşılığında tarımla uğraşan halka bırakılmıştır. Toprağı işleyen çiftçi elde ettiği mahsulden gelen gelirin onda birini vergi olarak vermekle yükümlüdür. Miri arazi kendi içinde 6 bölüme ayrılır.

Dirlik: has, zeamet ve tımar olarak üçe ayrılan bu araziler, Miri araziler içinde en geniş topraklardır.

Arpalık: Saray adamlarına ve ilmiye zühresinden kişilere maaşlarına ek olarak verilen topraklardır. Bu kişiler emekli olduktan sonra da arazilerden elde edilen geliri almaya devam etmişlerdir.

Paşmaklık: Hünkarın annesi, kız kardeşi yahut kız evlatlarına verilmek üzere ayrılan topraklardır. Bu topraklardan elde edilen gelir bahsi geçen saray kadınlarına aittir.

Malikane: Fetih ve seferlerde devlete yardımcı olan önemli komutan, ahi ve dervişlere tahsis edilen arazilerdir.

Yurtluk ve Ocaklık: Herhangi bir toprağın Osmanlı Devleti'ne bağlanmasına yardım ederek sadakatini ispatlayan mahalli beylere verilen arazilerdir.

Mukataa: Bir vergi toplama yöntemi olan mukataa, gelirleri doğrudan devlet hazinesine aktarılan arazilerdir.

Mülk Arazi

Bu arazi türü Miri arazilere göre oldukça az olmakla birlikte önemli bir yere sahiptir, bunun nedeni bu arazilerin mülkiyetinin devlete değil kişiye ait olmasıdır. Daha önceden hükümdar tarafından kişilere verilmiş ya da fethedilen bölgede daha önceden de kişisel mülk olarak kullanılan yerlerin sahiplerine bırakılmıştır. Mülk araziye sahip olan kişiler topraklarını hibe etme, satma ya da bağışlama haklarına sahiptirler. Mülk araziler kendi arasında 2 çeşittir;

Öşri: Yeni katılan bir bölgede yer alan herhangi bir arazinin sahibi Müslüman ise ya fa fetih sırasında İslam dinine geçerse sahip oldukları topraklara öşir arazi denmektedir. Bu kişiler topraklarından elde ettikleri gelirin 1/5 ila ½ kadarını öşür vergisi olarak devlete vermekle yükümlüdür.

Haraci: Sahipleri gayrimüslim olan topraklardır, bu toprakların sahibi kişiler devlet tarafından belirlenen haraç vergisini ödedikten sonra toprağı işleme hakkına sahip olur, elde ettiği gelirin 1/5 ila ½ arasında tutarı vergi olarak vermekle yükümlüdürler.

Vakıf Arazi

Hayırsever mülk sahibi kişilerin camii, mescit, medrese gibi sosyal ve ilim amaçlı kurumların yapılması için gelirlerini bağışladıkları arazi türüdür. Bu araziler yine reaya tarafından işlenmektedir ancak ödemekle yükümlü olduğu vergiler yukarıda bahsettiğimiz hayır işleri için kullanılmaktadır.

• #Osmanlı Toprak Sistemi
• #Osmanlı Toprak Sistemi