PLC nedir? PLC programları dilleri teknikleri, özellikleri ve çeşitleri

PLC, Programmable Logic Controller’ın kısaltmasıdır. Programmable Logic Controller’ın Türkçede “programlanabilir mantıksal denetleyici” anlamına gelir. PLC, otomasyon düzeneklerinde çok yaygın olarak kullanılan bir otomasyon aletidir. Programlanabilir mantıksal denetleyici, özellikle endüstride, fabrikaların aktif üretim yapan birimlerinde, aletlerin kontrolü amacıyla yoğun olarak kullanılmaktadır. Endüstri işletmelerinde verimlilik ve maliyetlerin düşürülmesi çok önemli olduğundan, birçok endüstriyel alanda otomatik kontrol sistemlerine duyulan ihtiyaç artmıştır. Bu nedenle de üretim alanlarında PLC’lerin kullanımı çok yaygınlaşmıştır. PLC nedir? PLC programlama teknikleri...

PLC nedir? PLC programları dilleri teknikleri, özellikleri ve çeşitleri

Endüstrinin çeşitli alanlarında etkinlik gösteren fabrikalarda otomatik kontrole imkân veren sistemlerinin kullanımı, daha yüksek kalitede ürünleri daha az sayıda personele ihtiyaç duyulacak şekilde, daha hızlı ve daha güvenli biçimde üretebilmeyi sağlar. PLC'ler bilgisayar yardımıyla ayarlanarak programlanır, ardından da elektronik devreye bağlanarak otomasyon sağlanmak amacıyla kullanılacağı sisteme entegre edilir. PLC'lerden önce üretim alanlarında otomasyonu sağlamak amacıyla röleler daha yoğun olarak kullanılmaktaydı.

Röle kullanımı yoluyla sağlanan otomasyonda eksik kalan bazı yönlerin tamamlanması ve otomasyon sisteminin geliştirilmesi PLC'lerin üretimiyle mümkün olmuştur. PLC'ler, elektrikte meydana gelen dalgalanmalara, darbe ve yoğun titreşimlere, sıcaklık düzeyindeki değişimlere oldukça dayanıklı olarak üretilirler. PLC'ler ilk olarak 1698 yılında, mühendislik alanlarında danışmanlık yapan bir firma olan Bedford Associates adlı şirket tarafından üretilmiştir. PLC'ler temel olarak 4 bölümden meydana gelir:

  • Merkezi işlemci (CPU): Merkezi işlemci, PLC'leri çalıştıran en önemli birimdir. PLC'nin çalışmasını düzenler, tüm mantıksal ve aritmetik hesap ve işlemleri gerçekleştirir, zamanlamayı ve sayma işlemlerini yerine getirir.
  • Bellek (RAM, ROM vs.): PLC'lerin kendine has bir yazılımı bulunmaktadır ve bu yazılım bellek üzerinde saklanmaktadır. Hafızada saklanan bilgiler, buradan merkezi işlemciye iletilir.
  • Giriş (In): Giriş kısmı, otomasyonu sağlanan sistemle ilgili, algılayıcı elemanlardan gelen sinyalleri alarak PLC'nin işlem yapmasına uygun bir dile dönüştüren birimdir.
  • Çıkış (Out): PLC'lerin üzerinde bulunan çıkış birimi, kumanda edilen sistemine uygun enerjinin ve etkinin gönderildiği noktadır.

PLC PROGRAMLARI ÖZELLİKLERİ

PLC'lerin içinde, günlük kullandığımız normal bilgisayarlarımızın içinde bulunan işlemcilere benzer işlemciler ve programları depolamak amacıyla kullanılan bellekler de bulunur. PLC'lerin içinde bu belleklerde depolanan programlar, ladder logic diye anılan ve bazı basit simgelerden oluşan bir programlama dili ile yazılmış programlardır. Bu programlama dili, teknisyen kullanıcıların da kolaylıkla anlayabilmesi ve kullanabilmesi amacıyla, çok yüksek düzeyde yazılım bilmeye gerek kalmadan anlaşılabilecek şekilde, basit bir kodlama dilidir. PLC'lerde kullanılan programların en yararlı özelliklerinden biri de komutların anlık olarak işlenebilmesine ve çok kısa bir süre içinde işlem yapmayı sağlayabilmesidir. Böylece endüstride hızın ve zamanın çok önemli olduğu birçok alanda kullanımı mümkün hale gelmektedir.

PLC ÇEŞİTLERİ

PLC'ler, farklı uygulama alanlarında kullanılır. Bunlardan bazıları şunlardır:

  • Hareket kontrolü: Çeşitli alanlarda, döner ya da doğrusal hareketlerin denetlenmesi amacıyla kullanılabilir.
  • Sıra kontrol: PLC'lerin en sık kullanım şekillerinden biri olan sıra kontrol uygulamaları, endüstrideki çeşitli makineler, paketleme sistemleri ya da asansör sistemleri gibi çeşitli alanlarda iş görmektedir.
  • Veri yönetimi: PLC'ler, çeşitli sistemlerde veri toplayıcı bir araç olarak kullanılabilmektedir. Bu amaçla PLC'ler, metal ve yiyecek endüstrisi gibi birçok alanda kullanılmaktadır.
  • Süreç denetimi: PLC'ler, çeşitli sistemlerde kontrol elemanları ile birleştirilerek süreç kontrolü amacıyla kullanılmaktadır.

PLC PROGRAMLAMA DİLLERİ

PLC programlama dillerinden bazıları şunlardır:

  • Merdiven Diyagram (Ladder Diagram): PLC'lerde kullanılan dillerden biri olan bu dil, kumandalarda kullanılan devrelere benzer. Merdiven diyagramı üzerinde bulunan ve network olarak adlandırılan yatay çizgiler üzerine giriş ve çıkış elemanlarının eklenmesi yoluyla oluşturulur. Networklerin üzerine çeşitli devre elemanlarının mantıksal karşılıkları eklenir ve PLC arzu edildiği şekilde programlanır.
  • Talimat Listesi (Introduction List): Bu programlama dili, PLC'lerde kullanılan en basit programlama dilidir. Bu dil kullanılarak yapılan PLC programlama işlemi, alt alta satırlar halinde mantıksal kapılar kullanılmak suretiyle yapılır.
  • Yapısal Metin (Structured Text): Visual Basic ve C++ kodlama dillerinin bir karışımından meydana gelir. Bu nedenle yapısal metin kullanarak PLC programlama işlemi yapmak için daha yüksek düzeyde programlama dili bilmek gerekebilir.
  • Fonksiyon Blok Diyagram (Function Block Diagram): Bu programlama dili, mantıksal olarak IL programlama diline benzerlik gösterir. Aynı zamanda bu dilde, kodlar yerine görseller kullanılarak programlama yapılır.