Sfigmomanometre Ne Ölçer? Sfigmomanometre Türleri Nelerdir?

Sfigmomanometre, insanın kan basıncını ölçmeye yarayan alete verilen addır. Sfigmomanometre, halk arasında yaygın olarak tansiyon aleti olarak bilinir. Tansiyon ya da diğer adıyla kan basıncı, dolaşım sistemimizde bulunan damarların içinde bulunan kanın basıncı demektir. Kan basıncı hayvanlar aleminde birçok canlıda farklı işler, insanda da kendine özgü bir işleyişi vardır. Kan basıncı sfigmomanometre adı verilen aletler kullanılarak, önce kasılma basıncı sonra da gevşeme basıncı cinsinden ölçülerek kaydedilir. Tansiyon ölçer sfigmomanometre aletleri nasıl çalışır? Sfigmomanometre nasıl kullanılır?

Sfigmomanometre Ne Ölçer? Sfigmomanometre Türleri Nelerdir?

Tansiyon ya da kan basıncı, kalbin vücuda kan pompalarken damar duvarında oluşturduğu basınç anlamına gelir. Vücutta belirli bir düzeyde kan basıncına ihtiyaç vardır. İnsanın bedeninde bulunan dokuların yeterli miktarda kan alması ve yaşamsal etkinliğini sürdürmesi için bu kan basıncı normal düzeyde bulunmalıdır. Tansiyon yani kan basıncı, küçük tansiyon ve büyük tansiyon şeklinde ölçülür.

  • Büyük tansiyon: Kalp organının kanı vücuda pompalarken kullandığı kuvvete büyük (sistolik) tansiyon denir.
  • Küçük tansiyon: Kan pompalama işleminin ardından damarlarda oluşan durgun basınca ise küçük (diyastolik) tansiyon adı verilir.

İnsanın bedeninde kan basıncının büyük ve küçük değerlerinin ortalama, optimum değerleri vardır. İdeal kabul edilen büyük tansiyon 120 mmHg, küçük tansiyon ise 80 mmHg değerdedir. Kan basıncının büyük tansiyon değeri için 130 mmHg'nin, küçük tansiyon değeri için ise 85 mmHg'nin üzerinde olması, yüksek tansiyon olarak kabul edilir. Kan basıncının büyük tansiyon için 140, küçük tansiyon için ise 90 mmHg'nin üzerinde olması ise hipertansiyon olarak adlandırılır. Kan basıncının normal kabul edilen düzeylerden daha düşük ya da yüksek olup olmadığını ölçmek için kullanılan aletlere sfigmomanometre yani tansiyon ölçer denir. Sfigmomanometreler, damarlarda bulunan kanın pompalanması sırasında ve pompalanma gerginliğinin ardından oluşturduğu basıncı ölçerek, kan basıncı değerlerinin sağlıklı sınırlar içinde olup olmadığını tespit etmeye yarar.

Sfigmomanometre türleri nelerdir?

Sfigmomanometre yani tansiyon aletlerinin üç temel türü vardır:

  • Cıvalı sfigmomanometre
  • Havalı sfigmomanometre
  • Elektronik sfigmomanometre

Cıvalı ve havalı sfigmomanometrelerin kullanımı

Cıvalı ve havalı tansiyon aletleri, el ile yani manuel olarak kullanılmaktadır. Bu tür sfigmomanometreler, havanın dolu bulunduğu manşon, kan basıncını ölçen ve ölçüm değerini gösteren manometre, manşon ve manometreyi birbirine bağlayan borular ve ölçüm için kullanılacak olan stetoskop aletinden oluşur. Cıvalı ya da havalı sfigmomanometrelerin kullanım evreleri şunlardır:

  • Manşon kısmının içindeki hava tamamen boşaltılır.
  • Kan basıncı ölçülecek olan kişinin kolunda bulunan atardamar bulunur. Atardamar, dirseğin kıvrımının iç kısmında bulunur ve baş parmak ya da işaret parmağı ile kolayca bulunabilmektedir.
  • Manşon, atardamarın bulunduğu kısma, içindeki hava torbası damar hattını ortalayacak biçimde sarılır.
  • Stetoskop yani basıncı dinleyerek saymakta kullanılan alet, ölçüm yapanın kulağına takılır.
  • Stetoskobun tambur kısmı, manşonun altına, atardamar üzerine fazla bastırmadan konur.
  • Pompanın ucunda bulunan vana kapatılarak manşon basıncı yavaş yavaş arttırılır. Manşon basıncı arttırılırken, stetoskop aracılığıyla sesler dinlenir.
  • Vana yavaşça açılarak manşon basıncının saniyede 1-2 mmHg hızla düşmesi sağlanır. Bu sırada stetoskop aracılığıyla sesler dinlenir.
  • Seslerin ilk geldiği anda manometreden okunan basınç, büyük tansiyondur.
  • Manşon basıncı azaltılırken sesin şiddeti yavaş yavaş azalır ve bir noktada tamamen kesilir. Sesin kesildiği anda okunan basınç ise küçük tansiyon değerini verir.
  • Stetoskop kulaktan çıkarılarak manşonun içindeki hava boşaltılır ve alet koldan çıkarılır.

Elektronik (dijital) sfigmomanometrelerin kullanımı

Dijital tansiyon aletleri, kan basıncı ölçümünü otomatik olarak yapar. Bu tür aletler kullanılırken kan basıncını dinlemeye gerek olmadığından, bu aletlerde stetoskop yoktur. Kolun üst kısmından ya da bilek kısmından ölçüm yapan tipleri yaygındır. Bu tür sfigmomanometrelerin kullanımı çok kolaydır, bu nedenle ev kullanıcıları için idealdir.

Elektronik tansiyon ölçme aletlerinin önemli bir diğer özelliği ise hafızalı olmalarıdır. Yani bu tür tansiyon aletleri önceki ölçüm değerlerini hafızaya kaydedebilme özelliğine sahiptir. Böylece kullanıcılar geçmiş tansiyon değerleri ile kıyaslama yapma imkânına sahiptir. Elektronik tansiyon aletleri, açma düğmesinden açılarak kullanılmaya başlanır. Açma düğmesinden açılarak kolun üstüne ya da bileğe bağlanır. Ölçüm sırasında alet, ölçümü yapılan kişinin kalp hizasında tutulmalıdır.