Sıfat fiil nedir, nasıl bulunur? Özellikleri ve örnekleri ile sıfat fiiller konu anlatımı
Fiilimsiler Türkçe dilinin dilbilgisi konuları arasında büyük önem taşımaktadır. Öğrencilerin ya da öğrenci olmayan insanların çeşitli sınavlarda karşısına çıkan fiilimsiler günlük hayatta pek çok kişi tarafından kullanılmaktadır. Fiilimsiler üç çeşittir ve üç çeşit arasında en önemlilerden birisi de sıfat fiillerdir.
Sıfat fiiller, fillere belirli ekler konularak oluşturulan ve cümlede sıfat görevinde kullanılan sözcüklerdir. Her sınıf seviyesinde öğrencinin karşısına çıkan sıfat fiiller bu kişiler tarafından iyi bilinmelidir. Sıfat fiiller ilk defa öğrenen öğrenciler için zor görünse de zamanla cümle içinde bulması kolaylaşacaktır.
SIFAT FİİL NEDİR?
Fillere belirli eklerin gelmesi ile cümlede isim, sıfat ya da zarf görevinde kullanılabilmesine fiilimsiler denilmektedir. Sıfat fiil de belirli ekler ile fiillerin sıfat görevinde kullanılmasına verilen addır. Sıfat fiil ekleri toplamda yedi tanedir. Bu yedi tane ek sonuna geldiği fiilin sıfat görevi ile kullanılmasına neden olmaktadır. Sıfat fiil ekleri şunlardır:
- An
- Ası
- Mez
- Ar
- Dik
- Ecek
- Miş
Ezber yapması zor olan kişiler için bu eklere bazı kodlamalar bulunmuştur. Sıfat fiil eklerinin kodlaması "Anası mezar dikecekmiş" şeklindedir. Sıfat fiiller konu anlatımı yapılırken bu eklerin kodlamasının da öğretilmesi öğrencilerin ekleri daha iyi akıllarında tutabilmelerine neden olmaktadır.
SIFAT FİİL ÖZELLİKLERİ
Sıfat fiillerin diğer fiilimsiler ile ortak ve diğer fiilimsilerden farklı pek çok özelliğe sahiptir. Bu özellikler ve bu özellikler için sıfat fiil örnek cümleler aşağıdaki gibidir:
Sıfatlarda adlaşma adı verilen bir özellik bulunmaktadır ve sıfat fiiller de sıfatlara benzer şekilde adlaşmaktadır.
- Yarıyıl tatilinde okunmuşları tek tek listeledim.
- Yenmemişleri ayrı bir kapta toplayıp çöpe boşalttı.
- Defterine çizdiklerine çok özen gösteriyor, onları gözünden bile sakınıyordu.
- Beğendiklerini doğum günü hediyesi fikri olarak bir listeye yazıyordu.
Sıfat fiiller her zaman sıfat olarak kullanılmamaktadır.
- Bu konudan anladıklarını bana anlatmanı istiyorum.
- Seninle ilgili her detayı aklında tuttuğuna eminim.
- Okulun yazın başında başlayacağı söyleniyor.
- Bu okulu seveceğinize eminim.
Fiilimsiler kalıplaşarak kalıcı olacak isimleşebilirler.
- Giyecek yardımları ayrı ayrı kolilerde toplanıyordu.
- Bu yazar en çok fantastik kitap yazmayı seviyor.
- Dolmuş durağına yürümek 15 dakikasını alıyordu.
- Alışverişe gittikten sonra bütün dolapları yiyecek olmuştu.
-acak ve -dik eki almış sıfat fiiller iyelik eki alabilmektedir.
- Size anlatacağım hikâye çok eski zamanlardan kalmıştır.
- Aldığım hediyelerin hepsi çok beğenilmişti.
- Sevdiklerime yılbaşı için birer tane hediye aldım.
- Bayramda kalacağımız yer dağın başındaydı.
SIFAT FİİL NASIL BULUNUR?
Toplamda üç farklı çeşidi bulunan fiilimsileri bulmak için en önemli adım bir cümledeki fiil köklü kelimeleri bulmaktır. Fiilimsileri bulmakta en önemli noktalardan birisi fiilimsi eklerini iyi bilmektir. Sonrasında fiil köklü olan sözcüğün aldığı eke ve hangi görevde kullanıldığına bakılmaktadır.
Sıfat fiiller -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş eki almakta ve cümlede sıfat görevi ile kullanılmaktadır. Cümledeki fiil köklü sözcük eğer bu eklerden birisini aldıysa ve cümlede sıfat görevi ile kullanılmaktaysa bu sözcüğe sıfat fiil denilmektedir.
Sıfat fiil konusunun daha iyi anlaşılması için sıfat fiil örnekleri şunlardır:
- Arkadaşını koşar adımlarla izledi.
- Parkta gördüğü bebek sevilesi yanaklara sahipti.
- Yaratan özene bezene yaratmış.
- Yeni bir şehre ilk geldiğinde etrafında her zaman bilindik simaları arardı.
- Bu dizinin gelecek sezonu çok eğlenceliydi.
- Bu sınıfta çalışan birçok öğrenci var.
- Tanıdık insanlara rastlamamak için ara yollardan gidiyordu.
- Sürekli saçlarını başka bir renge boyatası geliyordu.
- Tırmandığı tepe gözüne aşılmaz gelmeye başlamıştı.
- Bu çizilmiş duvarlar usta bir ressamın elinden çıkmıştı.