Şimşek ve yıldırım arasında bulunan fark pek çok insan tarafından bilinmez. Bu nedenle yıldırım ve şimşek çok karıştırılır. Oluşumları bilindiği takdirde ikisi arasında bulunan fark anlaşılır. Bu bağlamda şimşek ile yıldırım nasıl oluşur sorunun yanıtı oldukça önemlidir. Şimşek iki bulut arasında oluşan bir olay olarak karşımıza çıkarken, yıldırım bulut ile yeryüzü arasında meydana gelen bir olay olarak karşımıza çıkar.
Şimşek ve Yıldırım Nasıl Oluşur?
- Şimşek: pozitif yüklü bir bulut ile negatif yüklü bir bulut arasında meydana gelen yüksek bir elektrik atlamasıdır. Bu elektrik atlaması bulutlar arasında gerçekleşir.
- Şimşek Oluşumu: Yağmur yağması sırasında yere düşmeye başlayan su damlacıkları pozitif elektrik ile yüklenirken, çevresinde bulunan hava negatif yük ile yüklenir. Aşağı hızla düşen yağmur damlası çevresindeki nem ile yoğunlaşarak giderek büyür. Damlanın çapı 5,5 mm ye ulaştığında yere düşerken rüzgar ile ikiye bölünür. Bölünen damlalarda pozitif elektrik yükü ile yüklenir. Fakat bu damlalar yere düşer ise şimşek oluşturacak bir gerilim yaratmayacaktır. Bu damlalar sürekli bir halde yükselip- alçalan hava akımıyla karşılaşırsa, pozitif yüklü damlacıklar defalarca düşme ve yükselme nedeniyle havadaki elektrik gerilimini yüksek boyutlara çıkartır ve diğer negatif yüklü bulutlara elektrik yükünü boşaltarak şimşeği meydana getirir. Şimşek saniyede 144,810 km hız ile yanı neredeyse ışık hızıyla hareket eder.
- Yıldırım: Negatif yüklü bulut ile pozitif yüklü yer arasında meydana gelen yüksek bir elektrik atlamasıdır. Genellikle yerden buluta doğru gerçekleşir. Bazı durumlarda buluttan yere doğru da olabilir. Kısaca, bulut ile yer arasındaki elektrik boşalmasına yıldırım adı verilir.
- Yıldırım Oluşumu: Bulutların yere bakan kısmı genellikle negatif yüklüdür. Buluttan düşen su damlaları, düşüş sırasında pozitif yükle yüklenirler. Bu damlalar yere düştükleri zaman yeryüzünde pozitif gerilimi arttırırlar. Gerilim zirveye geldiğinde negatif yüklü bulut ile pozitif yüklü yer arasında elektrik boşalması oluşur.
Şimşek ve Yıldırım Neden Düşer?
Şimşek, negatif yüklü ve pozitif yüklü bulut arasında meydana gelen elektrik atlamasıdır. bulutlar arasında oluşan bir olay olması nedeni ile şimşek düşmez. Bu nedenle "Şimşek düştü" kullanımı yanlış bir kullanım şekli olacaktır. Ancak yıldırım negatif yüklü bulut ile pozitif yüklü yer arasında gerçekleşen elektrik atlamasıdır. Bu neden ile yeryüzüne düşen yıldırımdır. Yıldırım olayında genellikle olay yerden buluta doğru gerçekleşir.
Yerden buluta olduğu zaman yıldırım düşmesi olmaz. Ancak bu olay tam tersine yanı buluttan yeryüzüne doğru olursa; artı yükle yüklenmiş buluttan düşen damlalar eksi yüklü yer ile buluşursa ve elektrik boşalması gerçekleşirse yıldırım düşmüş olur.
Pozitif yükün en yüksek olduğu noktadan çıkan yıldırım negatif yüke doğru genişleyerek farklı yönlere doğru ayrılır. Yıldırım düşmesi yaklaşık olarak 1 saniye kadar sürer. Saate hızı 140.000 kilometreye kadar çıkabilir. Genellikle yıldırımları önlediği bilinen paratonerler aslında yıldırımı önlemezler. Yalnızca yıldırımı kendilerine çekerler. Bu nedenle elektrik boşalması sırasında oluşabilecek hasarları minimuma indirmeyi amaçlarlar.
