Kelime grupları olarak da tanımlanan söz öbekleri, cümle içerisinde birçok farklı anlamda kullanılmaktadır. İsim ve sıfat tamlaması bunlardan bazılarıdır. Örneğin "Yeşil kazak sana çok yakışmış." cümlesinde "Yeşil kazak", sıfat tamlaması olarak karşımıza çıkmaktadır. "Ağır ağır yanıma yaklaştı ve konuşmaya başladı". Burada da "Ağır ağır" söz öbeğidir. Sözcükte ve söz öbeklerinde anlam konu anlatımı ile ilgili ayrıntılı bilgiler hazırladık. Söz öbeği ne demek?
SÖZ ÖBEĞİ NEDİR?
Söz öbekleri deyimler, atasözleri, özdeyişler, yansımalar, ikilemeler, dolaylama, güzel adlandırma şeklinde gruba ayrılan, diğer adıyla kelime grupları olarak bilinen, en az iki sözcükten oluşan ve genelde oluştukları sözcükten farklı anlamlara sahip olan ifadelere verilen isimdir.
Örnekler:
SÖZCÜKTE VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM
Söz öbekleri kendi içinde gruplara ayrılmaktadır. Bunları şu şekilde sınıflandırabilir:
KALIPLAŞMIŞ SÖZ ÖBEKLERİ
Deyimler kalıplaşmış sözcükler olarak bilinir. Deyimlerde bulunan sözcüklerin yerine eş anlamlıları bile getirilemez ve sözcüklerin yerleri değiştirilemez.
Sürahiden boşalırcasına yağmak (Yanlış)
Bardaktan boşalırcasına yağmak (Doğru)
SÖZ ÖBEĞİ SIFAT TAMLAMASI NEDİR?
Tamlama, bir kelimenin benzerlerinden ayırt edilebilmesi için başka bir kelimeyle anlam ilişkisi kurularak tamamlanmasıdır. Ad ve sıfat tamlamaları ile cümlede ayrılmaz. Tamlayanı sıfat olan sözcük öbeğidir. Ayrıca ögelerinin hiçbiri tamlama eki almaz.
Örnek verecek olursak;
Yıpranmış elbiselerini çöpe attı. (sıfat tamlaması)
Okyanusun ortasında gemiler görünüyordu. (isim tamlaması)
SÖZ ÖBEĞİ BİÇİMDE ZARF
Bir zarf-fiilin ona bağlı öge ya da ögelerin oluşturduğu sözcük öbekleridir. Zarf-fiil yan cümle kurar ve bu cümle, sözün yüklemi görevini yaptığı için kendinden önce özne ve tümleçlerden biri, birkaçı ya da hepsi yer alabilir. Örnek verecek olursak;
Çocuk, bir şeyler anlatırken ağlamaya başladı.
