Tımar sistemi Osmanlı Devleti tarafından uygulanan bir sistemdir. Bu sistemi Osmanlı Devleti Selçuklular Devleti'nden almıştır. Selçuklular bu sisteme ikta sistemi adını vermişlerdir. Devlete asker sağlama temeline askeri bir sistemdir. Osmanlı ordusunun askerlerinin büyük bir bölümü tımar sistemi ile karşılaşırdı. Bu nedenle de Osmanlı'da dirlik- tımar sistemi özellikleri ve faydaları hakkında her şeyi yazımızda paylaştık.
Tımar sisteminde topraklar asker yetiştirmesi için önemli komutanlara verilirdi. Yalnızca komutanlar değil aynı zamanda yüksek rütbeli devlet memuru statüsü yaşayan kişiler de bu sisteme dahil olabilirdi. Amaç hem toprakların işlenmesi hem de devlete sürekli hazır durumda asker bulundurmaktır. Tımarlı sipahi olarak isimlendirilen devlet görevlileri toprağı işletir ve bu işletilen toprak kadar asker yetiştirirdi.
Savaş zamanlarında askerler savaşa katılır. Barış dönemlerinde de topraklar işletilirdi. Bu şekilde hem toprak sahibi olan memurlar hem de tımarlı sipahiler kendi geçimlerini devlete ekonomik bir yük olmadan sağlayabilirlerdi.
Tımar sistemi toprak işleme karşılığında devlete asker yetiştirmek olarak tanımlanabilir. Bu sistem Osmanlı Devleti tarafından uzun yıllar kullanılmıştır. Uzun bir süre de oldukça faydalı bir sistem olmuştur. Ancak zamanla tımar sistemi de bozularak Osmanlı'ya zarar veren sistemlerden biri haline gelmiştir.
Osmanlı Devleti'nde toprakların sürekli olarak işletilmesi büyük bir önem taşıyordu. Her ne kadar savaşarak birçok ganimet elde edilse ya da vergi alacak birçok ülke olsa da Osmanlı Devleti bir tarım ülkesiydi. Çok verimli topraklarının bulunması da Osmanlı Devleti için bir avantajdı.
Bu durumu devletin lehine kullanmak için de toprakların sürekli olarak ekilmesi gerekiyordu. Bunun için de tımar sistemi geliştirilmiştir. Bu sistem hem yüksek rütbeli devlet memurlarının maaş ödemelerini ortadan kaldırıyor hem de devlet için hazır asker yetiştiriliyordu.
Tımar sistemi oldukça geniş kapsamlı bir yapıdır. Bu yapının özellikleri incelendiğinde şunlar söylenebilir:
Bu asker sayısı Osmanlı ordusu için oldukça önemli bir sayıdır.
Dirlik sisteminin devlet açısından son derece önemli avantajları vardır. Bu avantajları şu şekilde sıralamak mümkün olabilir:
Bunların yanında ülkenin daha bayındır bir hale gelmesi sağlanmış oluyor.
Tımar sistemi konusunda oldukça eski kayıtlar mevcuttur. Bu sistemi Osmanlı devlet teşkilatı içerisinde ilk defa uygulayan padişah Orhan Bey'dir. Osmanlıda tımar sistemini daha sistemli bir hale getiren kişi ise I. Murat'tır.
Osmanlı Devlet teşkilatında tımar sistemi büyük bir öneme sahiptir. Bu sistemi kuran kişi Orhan Bey olduğu gibi kaldıran kişi de Sultan Abdulmecid'tir. 1839 senesinde Tanzimat Fermanı ile birlikte bu sistem de kaldırılmıştır.
