Uçmağ Ne Demek? Eski Türklerde Uçmağa Varmak Ne Demek, Anlamı Nedir?

Birçok insan için uçmağ ne demek merak edilen konuların başında gelmektedir. Günlük hayatta kullandığımız veya sıkça duyduğumuz, okuduğumuz ifadelerden olan uçmağ, anlamı bilinmeyen ve araştırılan kelimelerden biridir. Özellikle Eski Türk devletlerinde yaygın olarak kullanılan sözcüklerden biri olan uçmağa varmak ne demektir ve ne anlama gelmektedir gibi sorular da aynı şekilde merak edilen sorulardandır. Uçmağa varmak ve gitmek kelimeleri ne anlama gelir sorularının yanıtlarını detayları ile birlikte sizler için derledik.

Uçmağ Nedir?

Uçmag Türk ve Altay mitolojisinde cennet demektir ve uçmağ olarak da söylenir. Karşıtı Tamag olan bu ifadenin anlamı, Türkçe uçmak havalanmak, yükselmek gibi kelimelerle açıklanmaktadır. Dili dil yapan ve kullanan halktır ve Gök Tanrı'ya inanan Türk, cennete gitmek için "uçmak" gerektiğini düşünür. Hatta eski Türkler Şamanların atlarıyla uçup Tanrının yanına gidip geldiğine inanmaktadır. Eski Türkçede ölüm için kullanılan "kergek bolmak'' şeklinin de "uçmak"la ilgili olduğu bilinirse bu husus daha iyi anlaşılabilir. Ayrıca "ölmek" kelimesinin de asıl anlamının "yükselmek, havalanmak" olduğu ileri sürülmesi bizi bu açıdan desteklemektedir. Uçmak kelimesi Türk kültür tarihinde bir dönem "Cennet" sözcüğünden çok daha fazla kullanılmıştır ve daha yaygındır. Kalıplaşmış olan bu ifade üstelik çok eski dönemlerden günümüze uzun yıllar kullanılmıştır. Özellikle de Karacaoğlan ve Yunus Emre gibi önemli halk ozanlarının şiirlerinde çok fazla kullandığı bir kelimedir. Genel olarak ise Türk İslam kültürü üzerinden ele alınmış olan cenneti ifade eden bir sözcüktür ve bu yüzden birçok farklı yazılı kaynak da ya da eserde hala karşılaşılan önemli kelimeler içerisinde yer almaktadır.

Uçmağa Varmak Ne Anlama Gelmektedir?

Uçmağ kelimesi tek başına olduğu gibi aynı zamanda kelime grubu üzerinden de kullanılmaktadır. Bu doğrultuda uçmağa varmak şeklinde değerlendirilen uçmağ, Türkçe üzerinden ele alındığı vakit, 'Ölmek ve ahiret yurduna kavuşmak' şeklinde anlatılır. Böylece İslamiyet üzerinden kişinin öldükten sonra ahirete gideceği yönünde ifade olarak birçok farklı eserde kullanılır. Ancak günümüzde çok fazla kullanılan bir sözcük grubu olmadığını ifade etmek mümkündür.

Uçmağa Gitmek Ne Anlama Gelir?

Uçmağa varmak kelimesi ile beraber aynı zamanda uçmağa gitmek kelime grubu da yine eski dönemlerde yaygın olarak kullanılmıştır ve bu şekilde yine uçmağa gitmek kelime grubu Türkçe üzerinden, 'Cennete gitmek ya da cennete varmak' şeklinde ifade edilmektedir. Özellikle Gök Tanrı'ya inanan Türkler üzerinden çok fazla kullanmış olan sözcükler içerisinde yer alan bu kelime grubunu, fazla kullanılmasıyla birlikte İslamiyet üzerinden de yine sık kullanılan bir kelime şeklinde ifade etmek mümkündür. Aynı şekilde yine birçok önemli ozan ve şairin şiirlerinde yer alan, pek çok eser üzerinde karşılaşılan bir kelime olarak ön plana çıkmaktadır. Tek başına ya da cümle içerisinde kullanılabilir.

Tarihimizin önemli şairlerinden olan Yunus Emre aşağıda verilen örnekte olduğu gibi birçok şiirinde uçmağ kelimesini sıklıkla kullanmıştır:

''Bugün canım yolda koyam,

Yarın ıvazın veresin,

Arzeyleme uçmağını,

Hiç arzum yok uçmağ için.

Benim uçmak, ne gerekmez,

Ya dahi gönlüm uyakmaz,

İşbu benim zarılığım,

Değil ahı bir bağ için.''

Uçmağ ve Tamağ Karşılaştırması Nasıldır?

Uçmağın karşıtı olarak bilinen ve eski Türklerde kullanılan tamağ, aslında bugünkü cehennem kelimesinin eş anlamlısıdır. Tam/Dam kökünden türemiştir ve kapalı yer demektir. Karanlık anlamı olan sözün tamağ, tamuk, tamug ve tamu varyantları da vardır ve Moğollar tam derler. Öldükten sonra suçluların cezalandırılmak üzere gittiği yer olarak kullanılan tamağ İslam inancıyla birlikte geniş betimlemeler yapılmış ve nasıl bir yer olduğu hakkında değişik fikirler ileri sürülmüştür. Tüm görüşlerdeki ortak nokta ise ateş ile ilgili olduğudur. Tamug'un efendisi Erlik Han olarak değerlendirilir ve günahkâr kişileri cezalandırmak için vardır.

Özet olarak TDK'ya göre uçmak (uçmağ) kelimesinin iki farklı anlamı vardır:

İlk Anlamı: Cennet, Behişt, Cennet'ül Meva, Cinan

İkinci Anlamı: Ebedi saadetin olduğu ahiret yurdu olarak tanımlanır.