Ünsüz sertleşmesi nedir? Ünsüz sertleşmesi örnekleri ve ilgili cümleler

Ünsüz sertleşmesi isim soylu kelimelerde olan Türkçe'nin önemli ses olaylarından biridir. Özellikle 8.sınıftaki öğrencilerin lise hazırlık sınavlarında karşılaştığı Türkçe dersi sorularından biri mutlaka karşılaşırlar. Gelin bu yazımızda 'ünsüz sertleşmesi' konusunu adım adım hep birlikte inceleyelim.

Ünsüz Sertleşmesi

İlkokul eğitimine devam eden ya da tamamlayan her öğrenci Türkçedeki ses olaylarının adını çoğunlukla bilir fakat içeriğini genelde karıştırırlar. Öğrenciler bazen ses olaylarının çokluğundan şikayet ederek ses olaylarını anlamaya çalışmayı bırakabilirler. Fakat bu konular göründüğü kadar zor değildir. Mantığı düzgün bir şekilde anlayıp okuduktan sonra biraz pratik yaparak bu ses olaylarını gayet iyi anlayabilirler. Peki ünsüz sertleşmesi nedir, soruları nasıl çözülür?

Eğer ki Türkçe veya yabancı bir kelimenin sonunda f, h, s, ç, ş, p, t, k ünsüz harfleri bulunuyor ise ve bu kelimelere, sert şekli de olan yumuşak bir ünsüz ile bazı harflerle başlayan ek getiriliyorsa, ekin başındaki yumuşak ünsüz, kelime sonundaki sert ünsüzün etkisiyle sertleşir. (p, ç, t, k). Aslında 'ünsüz sertleşmesi' olayının kuralının temel mantığı işte bu kadardır.

Esas olarak gördüğünüz eklerin hepsi aslında sert olmayan ünsüz harf ile (-c, -d, -g) başlayan eklerdir. Aslında ses olaylarının kurallarını bilmekten ziyade kelimeler görerek, cümleler inceleyerek, test çözerek ve pratik yaparak bu tarz konuları çok daha iyi anlayabilirsiniz. Eğer bizimde birkaç tane örnek vermemiz gerekirse bu örneklerden bazıları da şunlar olur:

Bunlar sadece birkaç tane ünsüz sertleşmesi olayı yaşanan kelimelerdir. Bu örneklerden anlaşılır ki ünsüz sertleşmesi kökte veya gövdede var olan bir ünsüz uyumu olayı değil, sonradan meydana gelen bir ses olayıdır.

Ünsüz Sertleşmesi İle İlgili Cümle Örnekleri

Bahsettiğimiz gibi ünsüz sertleşmesi olayı kelime veya cümle örneklerinden inceleyerek çok daha iyi anlaşılır. Ayrıca liseye hazırlık sınavına hazırlanan öğrencilerin deneme sınavlarında ve liseye giriş sınavında karşılarına sıkça çıkan soru tarzları ünsüz sertleşmesi olan cümle örnekleridir. Bu cümle örneklerinde cümlenin içindeki kelimelere tek tek bakarak ses olaylarını bulmamız beklenir. Bu tarz sorular biraz zor ve karışık görünebilir. Bu soruları çözerken kelimelere tek tek baktığımız için kafamız biraz karışabilir ve soruyu çözmemiz biraz süre alabilir. O yüzden öğrenciler bu tarz soruları çözmekten çekinebilirler. Biz bu yazımızda ünsüz sertleşmesi konusunu daha iyi anlayabilmeniz için ünsüz sertleşmesi ile ilgili cümle örneklerini inceleyeceğiz.

Dışardaki soğuktan elleri buz tutan çocuklar sobalı odaya yavaşça girdiler.

Elinde tuttuğun kitapta benim anlayamadığım konunun notları var mı bir bakar mısın?

Hangi simitçiden aldın bu tazecik?

Yoğun iş yükü sebebiyle saatlerce ayakta durmamız gerekebiliyor.

Tarlada çalışan çiftçiler bunaltan sıcaktan daralmışlardı.

Saat üçten beşe kadar ayakta beklemişti.

Sanatçı Türkçenin zenginliğine çok şaşırmış.

Yaramazca her yere koşturan kedi bu sefer ağaçtan inemiyordu.

Kırk yaşına gelmesine rağmen çocukça hareketlerine devam ediyordu.

Konuşurken yüzü utançtan renkten renge girdi.

Biricik köpeğim hastalanmıştı.

Oğlunun bu duruma gelmesine çok üzülmüştü.

Her yeri kavrulmuş leblebi kokusu sarmıştı.

Bana o kadar iyiliği dokunmuşken onu üzmeye hakkım yoktu.

Yukarıda ünsüz sertleşmesi hakkına çok sayıda örneğe yer verdik. Herkesin anladığı gibi ses olayları adı altındaki konu çok zor değildir. Bu örneklerden görüldüğü üzere bu ses olayının farklı bir zorluğu yoktur. Konunun temel anlatımını birkaç kez anlayana kadar okuduğunuzda başka çetrefilli işlemler yapmak zorunda değilsiniz. Ünsüz sertleşmesi olayını araştırdığınızda karşınıza başka bir isim çıkabilir. Ünsüz sertleşmesi diğer adı ünsüz benzeşmesidir. Bu isim aklınızı karıştırmasın. İki isim de aynı ses olayını belirtir. Bu konuya çalışmak için ünsüz sertleşmesi ya da ünsüz benzeşmesi isimlerini aratarak bu konu hakkında birden fazla konu anlatımı ve çokça ses olayı örnekleri bulabilirsiniz.