Yeniçeri İsyanı Nedenleri - En Büyük Yeniçeri İsyanları Sonuçları, Sebepleri, Tarihleri ve Önemi

Osmanlı İmparatorluğu, varlığı boyunca çeşitli isyanlar ile karşılaşmıştır. Bu isyanlar arasında en zorlayıcı olan isyanların başında ise yeniçeri isyanları gelmektedir ve yeniçeri isyanları sonuçları ile birlikte incelenmesi gereken olaylardır. Bu sebeple, siyasi döneme göre değişkenlik göstermiş olan yeniçeri ayaklanması nedenleri oldukça fazladır. Peki ya, yeniçeri isyanlarının sebepleri, tarihteki en büyük yeniçeri isyanlarının sonuçları, önemi ve tarihleri nedir? İşte detaylar...

Yeniçeri isyanları, Osmanlı tarihinde önemli yeri olan ve sonuçları ile dünya tarihine yön veren hadiselerdendir. Tarihteki en büyük yeniçeri isyanı, genel kanıya göre Genç Osman isyanı olarak kabul edilir. Bunun sebebi ise, tarihte ilk kez bir padişahın isyan sonucu öldürülmesidir. Bu gibi irili ufaklı birçok isyanı yaşamış olan Osmanlı Devleti'ndeki diğer yeniçeri isyanları nelerdir, birlikte inceleyelim...

Yeniçeri İsyanı Nedenleri

Tarihte ''İstanbul İsyanları'' olarak da adlandırılan Yeniçeri İsyanları birçok sebepten ötürü meydana gelmiştir. Dönemin yapısına göre şekillenmiş olan bu nedenler, genel olarak şu şekilde özetlenebilir;

Merkezi otoritenin bozulup, değişmeye başlaması, isyanların doğmasına sebebiyet vermiştir.
Yeniçeri Ocağı içerisine, asıl mesleği askerlik olan insanlar dahil edilirdi ve asıl mesleği askerlik olmayan insanların bu ocağa dahil edilmesinden dolayı, Yeniçeri Ocağı içinde çeşitli hareketler var olmaya başlamıştır.
Çeşitli devlet adamlarının ve yeniçeri ağalarının, saraydaki rütbeli kadınların çıkarlarına ters olan tavırları sonucunda, hükümdarların bu insanları görevlerinden alması, isyanların başlamasına sebep olmuştur.
Kapıkulu askerlerinin maaşlarının vaktinde ödenmemesi ve aldıkları maaşların altın miktarı düşük ölçekli akçeler ile verilmesi sebebiyle, tepkiler daha da büyümüştür.
Devlet yönetiminde söz sahibi olmayı dileyen çeşitli devlet adamları, Yeniçerileri kışkırtarak bu isyanlara zemin hazırlamıştır.
Cülus Bahşişi almayı amaçlayan Yeniçeriler, sürekli padişah değiştirmeyi amaçlamışlardır.
Yeniçeriler arasında çok yaygın olan ve sürekli olarak söylenen "Ocak Devlet içindir." anlayışı; "Devlet Ocak içindir." anlayışı ile yer değiştirmiştir.
Çökmüş olan tımar sistemiyle birlikte, Yeniçerilerin gücü ve sayısı artmıştır.
Tımarlı sipahiler ortadan kalkmıştır ve de en temel ve tek güç Yeniçeriler olmuştur.
Çeşitli devlet görevlileri ve padişahlar, Yeniçeri Ocağı üzerinde düzenleme yapmak istemişlerdir. Buna bağlı olarak da anlaşmazlıklar ortaya çıkmıştır.

En Büyük Yeniçeri İsyanları Sonuçları, Tarihleri ve Önemi

Tarihteki ilk yeniçeri isyanı 1449 senesinde meydana gelmiştir ve bu ilk isyanın temel sebebi ise yeniçerilerin fazla maaş talep etmeleridir. Genellikle İstanbul'da vuku bulmuş olan yeniçeri isyanlarının en büyükleri ise; Patrona Halil İsyanı, Genç Osman İsyanı, Vaka-i Vakvakiye olarak adlandırılan yeniçeri isyanı, Kanuni Sultan Süleyman dönemi yeniçeri isyanı, Kabakçı Mustafa İsyanı, Vaka-i Hayriye olarak örneklendirilebilir. Görülmüş en büyük yeniçeri isyanları sonuçları ise;

Çeşitli devlet adamları idam edilmiştir, politikada yahut devlet yönetiminde herhangi bir rüştü olmayan ve güvenirlik barındırmayan kişilerin rütbeleri yükseltilmiştir.
Bu isyanlar neticesinde sık bir şekilde padişah değişimi gerçekleşmiştir.
Toplumun, merkezi otoriteye olan güveni sarsılmıştır.
İdare bozulmuştur ve yapılması amaçlanan ıslahat ve yeniliklerin uygulanması herhangi bir sonuca varmamıştır.
Her isyan, siyasi bir karışıklığı da beraberinde getirmiştir.
Ellerindeki gücü fark eden yeniçeriler, 17. yüzyıl boyunca istedikleri kişilerin devletin içerisinde yer almasını sağlamıştır. Buna bağlı olarak da, veziriazam ve padişah değişimine bile güçleri yetmiştir.
Osmanlı Devleti düzenden tamamen uzaklaşmış ve halk güvensiz bir ortam içinde, kaotik bir havada yaşamlarını sürdürmeye çalışmıştır.

Osmanlıda yaşanmış olan en büyük yeniçeri isyanları tarihleri ve bilinmesi gereken önemleri ile birlikte şu şekilde açıklanabilir;

1449 yılındaki ''yeniçeri isyanı'' önemi, Osmanlı tarihinde görülen ilk yeniçeri isyanı olmasıdır.
Kanuni dönemi gerçekleşen yeniçeri isyanı; 1525 yılına tarihlenen bu isyanın önemi ise, veziriazam karşıtı olması, veziriazamın idamının istenmesi ve şehrin büyük bir kısmının yağmalanmasıdır.
1730 yılında vuku bulan Patrona Halil İsyanı; önemi ise en şiddetli ve en büyük isyan olmasıdır. Binlerce insan canını kaybetmiştir.
Genç Osman Olayı olarak da adlandırılan 1622 tarihli yeniçeri isyanı; tarihteki ilk padişah katli ile sonuçlanmış olan olaydır ve bu sebeple önemlidir.
Kabakçı Mustafa isyanı 1807 yılında meydana gelmiştir ve bu isyan sonucu, Nizam-ı Cedit ıslahatları son bulmuş ve de III. Selim tahttan indirilmiştir.

Tüm bunların yanı sıra, yeniçeri ocağı; Vaka-i Hayriye olarak da bilinen olay neticesinde, zaten ocağı kapatmayı amaçlayan II. Mahmut tarafından, 16 Haziran 1826 yılında kapatılmıştır. Yeniçeri Ocağı yerine ise, Asakir-i Mansure-i Muhammediye adıyla yeni bir ocak kurulmuştur.