Türkçede cümleyi oluşturan sözcükler türlerine göre isim, fiil, sıfat, zarf, zamir olarak ayrılırlar. Bunların yanında bir de fiilimsilerden bahsedilir. Fiilimsiler, fiillerden üretilen ancak cümlenin içinde isim, sıfat ya da zarf yerine de kullanılabilen sözcüklere denir. Fiilimsiler, isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olarak üç grupta ele alınır. Bu haberimizde isim fiil ve sıfat fiile göre daha zor öğrenilen zarf fiillerden bahsedeceğiz.
ZARF FİİL EKLERİ KODLAMASI NASIL YAPILIR?
Fiilimsileri kolayca öğrenmek için eklerden oluşturulan kodlar vardır. İsim fiil elde etmek için fiillere -ma, -me, -ış, -iş, -mak, -mek ekleri getirilir. Bu eklerle oluşturulan isim fiil sözcükler fiillerin cümle içinde isim yerine kullanılmasını sağlar. Bu ekleri birleştirerek elde ettiğimiz "maışmak" kelimesi isim fiilleri aklımızda tutmak için oluşturulmuş bir koddur.
Sıfat fiil elde etmek için fiillere -an, -en, -ası, -esi, -maz, -mez, -ar, -er, -ır, -ir, -r, -dık, -dik, -duk, -d, -acak, -ecek, -mış, -miş, -muş, -müş eklerinin getirilmesiyle elde edilir. Sıfat fiiller de fiillerin sıfat yerine kullanılmasını sağlar. Sıfat fiil eklerini birleştirerek elde edilen "Anası mezar dikecekmiş" cümlesi de sıfat fiillerini aklımızda tutmayı kolaylaştıran bir koddur.
Zarf fiil ekleri isim fiil ve sıfat fiil eklerine göre sayıca daha fazladır. Zarf fiil elde etmek için fiillere -ken, -alı, -eli, -madan, -meden, -ince, -ınca, -unca, -ünce, -ip, -ıp, -up, -üp, -arak, -erek, -dıkça, -dikçe, -dukça, -dükçe, -tıkça, -tikçe, tukça, -tükçe, -e… -e, -a… -a, -r… -maz, -r… -mez, -casına, -cesine, -meksizin, -maksızın, -dığında, -diğinde, -duğunda, -düğünde, -tığında, -tiğinde, -tuğunda, -tüğünde, ekleri getirilir. Zarf fiiller cümle içinde fiillerin zarf yerine kullanılmasını sağlar. Zarf fiil ekleri kodlama öğrenciler tarafından çok merak edilen konulardan biridir.
ZARF FİİL EKLERİNİN TEKERLEMESİ VAR MI?
Öğretmenlerin, zarf fiil eklerini anlatırken en çok karşılaştıkları şey, öğrencilerin zarf fiil eklerini akıllarında tutabilmek için tıpkı isim fiil ve sıfat fiil eklerinde olduğu gibi bir zarf fiil ekleri şifresi istemeleridir. Aslında diğer fiilimsi şifreleri kadar kolay olmasa da bir değil iki tane zarf fiil ekleri kısaltmasından bahsetmek mümkün. Ekleri bir araya getirerek oluşturduğumuz zarf fiil ekleri tekerlemeleri şöyle:
ZARFLAR EK FİİLİ NİTELER Mİ?
Zarf fiiller cümlede zaman ve durumu belirtirler. Zarf fiili bulmak için cümlenin yüklemine "Nasıl?" ve "Ne zaman?" soruları sorulur. Tüm fiilimsiler gibi zarf fiiller de olumsuzluk eki alırlar ancak çekim ekleri almazlar. Zarflar, fiilimsileri, fiilleri, sıfatları ya da kendi türünden olan kelimeleri niteler. Zarflar isim köklü kelimelerdir. Zarf olduklarına karar verilebilmesi için ancak cümle içinde kullanılmaları gerekir. Zarflar fiilden hemen önce kullanılır. İsimden hemen önce kullanılanlar zarf değil sıfattır.
