Sebat edin, enerjinizi ve heyecanınızı katın

-GİRİŞ-

2005 yılında Time Dergisi tarafından "Dünyanın En Etkili 100 İnsanı"ndan biri seçilen ve "Outliers", "Blink" ve "The Tipping Point" adlı kitaplarıyla en çok okunan yazarlar arasında bulunan ABD'li yazar Malcolm Gladwell, konferans için İstanbul'daydı. Son kitabı Outliers'da (Çizginin Dışındakiler) başarının sadece kişisel özellikler, kararlılık ve yetenekle ilgili olmadığını belirten Gladwell, aslında pek de telaffuz edilemeyen, anlam verilemeyen şeyleri ifade etmeye çalışıyor. Genetik kodlamamızdan, sosyal ve kültürel etkilerden, kaderden, fırsatların yaşamda nasıl da denklik içinde yaratıldığından ve bir insanın kendi gayreti ile neleri değiştirebileceğinden bahsediyor. İşte dünyanın en ünlü pop sosyoloğunun, "Başarılı olmanın kriterleri nelerdir?" sorumuza karşılık verdiği o söyleşi...

Başarınızda kendi genetiğinizin de payı olduğunu düşünüyor musunuz? Örneğin babanız İngiliz yerine Meksikalı olsaydı aynı başarınız yine olur muydu?

Aslında kalıtımla geçen özellikler beni o kadar ilgilendirmiyor. Bunların bizi biz yapan önemli unsurlar olduğunu kabul ediyorum fakat bu konuda elimizden pek birşey gelmez. "Çizginin Dışındakiler" aslında bizim kontrol edebileceğimiz şeylere, yani çevremize ve kültürümüze odaklanma çabasıdır bir yerde. Benim ana-babamın geçmişindeki önemli nokta onların genleri değil her ikisinin de fırsat, ayrıcalık ve eğitim dolu kültürlerden, hattâ annemin durumunda alt kültürden geliyor olmasıdır. Benim için esas mesele "babam Meksikalı olsaydı..." değildir. "Babam eğitimi ve mesleki başarıyı önemseyen bir kültürden gelmeseydi hayatım nasıl farklı olurdu" meselesidir.

Başarıya ulaşmak için dezavantaj saydığınız özelliklerinizi avantaja çevirme durumunuz oldu mu?

Zor bir soru. Şahsen ben de birçok avantajdan yararlandım. Dünyanın ekonomik açıdan en hareketli toplumlarından biri olan Kanada'da büyüdüm. Üniversiteden mezun olur olmaz Washington Post gazetesinde iş bulacak kadar şansım yaver gitti. "Çizginin Dışındakiler"de on bin saat kuralından bahsediyorum: Karmaşık bilişsel işlerde ustalaşabilmek için insanın o işle on bin saat uğraşması gerektiği. Ben Washington Post'ta on bin saatimi doldurdum. Yazmayı, haber yapmayı, düşünmeyi orada öğrendim. Orada yaşadıklarım çok nadir ve çok özel bir deneyimdi. Bir diğer şansım da son 12 yıldır New Yorker dergisinde çalışmam ve orada inanılmaz ölçüde destek ve teşvik görmemdir. Bence insanlar faaliyette bulundukları yerlerin ürünüdür ve ben olağanüstü iki kurumda faaliyet gösterdim.

Neden, mükemmelliğin sihirli sayısı on bindir?

On bin kuralı psikologların bir gözleminden ibaret. İyi bir cerrah, satrançta uluslararası bir büyük usta yahut klasik müzik bestecisi olmak gibi ileri derecede karmaşık uğraş alanlarına baktığınızda, alanında on bin saat çalışmadan uzmanlık mertebesine ulaşmış kimseye rastlamak neredeyse imkansız. On bin saat kabaca on yıla tekabül eder. Psikologlar bugüne kadar pek çok mesleği incelemelerine rağmen bu kurala istisna oluşturan hemen hemen hiç kimse bulamamış. Mesela, tarihte on yıldan önce büyük usta unvanını elde eden sadece bir satranççı var, gelmiş geçmiş en büyük satranç oyuncusu olan Bobby Fischer. O da dokuz yılda gelebilmiş o noktaya.

Başarının asıl anahtarı nedir, ebeveynlere tavsiyeniz?

Başarının öyle basit reçetesi yok. "Çizginin Dışındakiler" de yapmaya çalıştığım şeylerden biri de bazı insanların niçin başarılı olduğu hakkındaki düşüncelerimizi halihazırdaki basit düzeylerinden uzaklaştırmak. Ben, bu işin anahtarı zekadır, kişiliktir, yok efendim bambaşka birşeydir gibi basit açıklamalardan uzaklaşmak istiyorum. Bence bir ebeveynin yapabileceği en önemli şey, "çalışmak güzeldir" bilincini çocuğuna aşılamaktır; sıkı çalıştığımızda, sebat ettiğimizde, farklı yollar denediğimizde, enerjimizi ve heyecanımızı olaya kattığımızda büyük şeylerin imkan dahiline gireceğini ona öğretmektir.

YAZILARINA BÜYÜK İLGİ

Ünlü yazar Gladwell, yazıları ve etkili konuşmalarıyla karmaşık akademik açıklamaları anlaşılır hale getirerek iş dünyasına değer katmasıyla tanınıyor.