Ağrı Dağı'nda 10 yıldır rehberlik yapıyor N.S. Hikâyesi Robin Hood gibi... Zira dar gelirli Türkler'den para almıyor rehberlik için. Turistlerin ise gözünün yaşına bakmıyor tabiri caizse. Toplam beş resmi makamdan izin alması gereken turistlerin ise çoğu izinsiz tırmanıyor dağa. Düşe kalka yol alırken Ağrı Dağı'na doğru, soluklanacak bir ağaç altı buluyoruz... Eli yaylasından bir cipin geldiğini görüyoruz. Meğer 3 bin 200 metreye kadar ciple çıkılıyormuş. Kimse anlatmıyor bu durumu bize ve de turistlere... Yer var mı diye soruyoruz, "Yok" diyor cipteki. Arkadan minibüs geliyormuş. Şansımızı onda deneyeceğiz.
MOSKOVA'DAN GELİYORLAR
Eli yaylasının birbirinden güzel kızları kendi deyimleriyle "ayran çalkalarken" bize, minübüs de geliyor uzaktan. İçinden çıkan kişi Robin Hood'un ta kendisi... "Bizi de alın" diyoruz Yerli Robin'e, "Zaten buraya kadar çıkacaktık" cevabını veriyor. Araçtan turistler inmeye başlıyor. Biraz ilerdeki atlara yüklenecek eşyalar indiriliyor. Turistler yaya olarak devam edecek yola. Bu sırada sohbete başlıyoruz N.S. ile. Biz soruyoruz o anlatıyor...
Rehber misin?
Evet 10 senedir rehberlik yapıyorum.
Sertifika falan aldın mı?
Gerek yok ki. Ben avucumun içi gibi biliyorum dağı.
Nereye kadar götüreceksin turistleri?
Zirveye kadar. 3 günde zirve yapıp döneceğiz.
Kaç kez çıktın dağa?
Bu sene sadece 35 kere zirve yaptım.
Kaç yaşındasın peki?
1983 doğumluyum.
Nereden geliyor bu turistler?
Moskova'dan...
Bir şirketin var mı?
Hayır tek başıma çalışıyorum.
İNTERNETTEN BULUYORLAR
Nasıl bağlantı kuruyorlar seninle?
İnternet sayfam var. Gelmeden oradan ulaşıyorlar bana.
Ne hizmeti veriyorsun onlara?
Her grup için değişiyor. Bu grubun eşyalarını atlarla taşıyacağız. Kamp yeri ayarlayacağız, bir de yemek ve rehberlik hizmeti vereceğiz.
Ne kadar alacaksın onlardan?
Kişi başı bin 500 euro.
Çok değil mi?
Değil. Onlar zengin. Versinler... Dokunmaz onlara.
Peki bizi kaça götürüsün zirveye?
Sizden para almam. Ben sadece zenginlerden alıyorum. Zengin turistlerden. Sadece siz de değil, bizden kim gelirse gelsin parasız çıkarırız zirveye. Bir turist kafilesinin peşine takarız. Hiç sorun değil...
NE SORAN VAR NE BAKAN...
Peki bu yollar neden bu kadar bozuk? Dağcılığın gereği mi bozuk yollar?
Olur mu... Yollar düzgün olsa daha çok turist gelir. Daha az yürür turistler... Amaç zirve yapmak çünkü. Her şey tamam olduğunda elimizi kolumuzu sallayarak çıkıyoruz Ağrı Dağı'na. Kimse bize, "Nereye gidiyorsunuz?" diye sormuyor. Daha geçen aylarda bu konuda bir kriz yaşanmıştı oysa. Dağa izinsiz çıkan Ermeni asıllı Amerikalı ve Kanadalı dağcılar, zirvede Ermenistan ile Dağlık Karabağ bayrakları açmıştı. Yetkililer yerel rehberlerin dağcıları para karşılığında çıkaramayacaklarını ve böyle bir şey olursa askeri bölgenin ihlalinden jandarmanın gerekeni yapacağını söylese de durum gerçekte hiç de öyle değil. Dağa tırmanmak isteyen turistlerin İçişleri, Dışişleri, Kültür ve Turizm bakanlıkları ile Genelkurmay ve Milli İstihbarat Teşkilatı'ndan izin alması gerekiyor. Türkiye Dağcılık Federasyonu'ndan da (TDF) her 8 turist için bir rehber almaları... Ağrı'ya "resmi olarak" çıkan yabancılardan kişi başına 50 dolar alınıyor. Fonda biriken yıllık 30 bin lira da Türk dağcılığının gelişiminde kullanılıyor. Elde edilen gelire bakıldığında yılda ortalama 400 yabancının çıktığı anlaşılıyor. Oysa Ağrı Dağı'na geçen yıl çoğu yabancı 6 bin turistin çıktığı belirtiliyor.
SONUÇ OLARAK...
Dağda 3 bin 200 ve 4 bin 200 metrelerde kamp alanları var. Ancak buralara kamp alanı demek için bin şahit gerek. Ne tuvalet var, ne kulübe... Taşlık alanlar tuvalet olarak kullanılıyor. Dağa her yıl binlerce turist kaçak olarak çıkıyor. Onları çıkaranlar da tur şirketi adı altındaki şirketler ve yerel rehberler. Ortak kanı yerel rehberlerin eğitimden geçirilip sertifikalandırılması ve bu işi yasal olarak yapmalarının sağlanması yönünde. Aksi halde dağ kaçak çıkışlar nedeniyle önümüzdeki günlerde daha vahim olaylara sahne olabilir gibi görünüyor.
Dağ rehberi için dağcılık eğitimi şart
Türkiye
Dağcılık Federasyonu (TDF) bünyesinde Ağrı Dağı'nda görevlendirilmek için eğitimden geçirilen 200'e yakın rehber var. Bir kişinin dağ rehberi olabilmesi için önce dağcılık eğitimi görmesi gerekiyor. Çünkü ufak bir ihmalde ölümle sonuçlanacak kazalar meydana gelebiliyor. Bu eğitim de 3-5 günde alınacak kadar kolay değil elbette... Ancak bu kuralların hiçbiri Ağrı Dağı için geçerli görünmüyor. Bir süre dağa izinsiz olarak çıkan Ermeni ve Kanadalı dağcıların yarattığı kriz hâlâ akıllarda. Ancak yine de resmi izin konusu suiistimal ediliyor. "Resmi olarak" dağa çıkanlardan ise 50 dolar alınıyor ve bu para Türk dağcılığı için kullanılıyor.
