Beklentimiz Erdoğan'ın Çin ziyareti

Çin Halk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti, diplomatik ilişkilerinin 40. yılını kutluyor. Enerji muhabiri arkadaşımız Mehmet Nayır ve kıdemli foto muhabirimiz Ali Ekeyılmaz'la birlikte Çin Halk Cumhuriyeti Büyükelçiliği'ni ziyaret ettik. Filistin ve Ürdün'den sonra üçüncü kez Müslüman bir ülkeye atanan, Çin Halk Cumhuriyeti'nin Ankara Büyükelçisi Xiaosheng Gong, ilişkilerin 40. yılında en büyük beklentilerinin Başbakan Tayyip Erdoğan'ın Çin ziyaret etmesi olduğunu söyledi. Mart ayında Libya'da yaşanan gerginlik sonrası Türkiye'nin uzattığı dost elini unutamayacaklarını da ifade eden Büyükelçi Gong, SABAH'ın sorularını yanıtladı:

DENGELİ TİCARET İSTİYORUZ
Ekim 2010'da Çin Başbakanı Jiabao Türkiye'deydi. İki ülke arasındaki ticaret hacminin artırılması konusunda karşılıklı iyi niyet beyanları olmuştu. Bu hedef doğrultusunda nasıl bir çalışma yürütülüyor?
Çin-Türkiye ticari ilişkiler çok hızlı gelişiyor. Bizim istatistiklerimize göre ikili ticaret hacmimiz 15 milyar dolar civarında ama size göre biraz daha fazla. İkili ticaretin dengeli olmasını istiyoruz. Çin tarafı, ticaret fazlasının peşinde olmayacak.

Dengeli ticaret için ne yapılıyor?
Türk firmalarının Çin'de tanıtım yapmalarını teşvik ediyoruz. Çin firmalarını da Türkiye'de yatırıma özendiriyoruz. 2.5 yıl önce buraya geldiğimde, Türkiye'de faaliyette bulunan birkaç Çin firması vardı. Şimdi onlarca Çinli firma Türkiye'de. Geçen ay Çin HNA Grup "My Teknik" ve "My Kargo" olmak üzere iki Türk firması satın aldı. Daha çok yatırım yapmayı düşünüyorlar. Türkiye'de ileri teknoloji yatırımlarına önem veriyoruz. Mesela Huwai şirketi Türkiye'de AR-GE merkezi kurdu.

3. KÖPRÜYE ÇİN İLGİSİ
Türkiye'nin, daha çok Çinli turist beklentisi var...
Çinli turistleri Türkiye'ye daha çok çekmeye çabalıyoruz. İlk geldiğimde Çinli turist sayısı 40 bin seviyesindeyken şimdi 100 bine yaklaştı. HNA Havayolu geçen ay Şanghay, Urumçi ve İstanbul yeni uçuş hattını başlattı. THY de Çin'de üç noktaya direkt uçuş yapıyor. Bütün bunlar, iki ülke halkının birbirini tanıması için önemli adımlar.

İstanbul'a 3. köprü planlanıyor. Çinli firmaları bu yatırımlarda görecek miyiz?
İstanbul'daki çok sayıda altyapı projesini yakından izliyoruz. Özellikle 3. köprü için temaslarımız var. Köprü yapımında Çinli firmaların üstünlüğü söz konusu. Son 10 sende dünya çapında inşa edilmiş büyük deniz köprülerinin çoğu Çin'de.

Çinli şirketin üstlendiği hızlı tren projesi nasıl gidiyor?
Ankara-İstanbul hızlı tren projesinin ikinci etap inşaatına devam ediyoruz. Herhangi bir sorun olmazsa da birkaç ay içinde Çinli firmalar kendi çalışmalarına başlayacak.

TL-YUAN DÖNEMİ...
İki ülke ticaretinde Yuan ve Türk Lirası dönemi başladı mı?
Finans işbirliği ile ilgili büyük ilerleme kaydettik. Yerli para ile ticaret konusunda kavram düzeyinde herhangi bir sıkıntımız yok. Teknik düzeyde iki ülkenin bankaları görüşüyor, sorun çözülür.

Üçüncü ülkelerde Çin ve Türk firmalarının ortak yatırımı konusunda bir gelişme yaşandı mı?
Bazı başarılı örneklerimiz var. Cezayir'de Çin ve Türk müteahhitlik firmaları işbirliği yapıyor. Buna benzeyen işbirliği gelecekte daha çok olacaktır. Çünkü Çin ve Türkiye dünya müteahhitlik sektörünün birinci ve ikinci ülkesi. Çok aydınlık bir geleceğimiz söz konusu.

İki yıl önce Urumçi'de yaşanan olaylarda Türkiye-Çin ilişkileri de gerilmişti. Sonra ilişkiler nasıl tamir edildi?
Ülkemizde tüm vatandaşların daha müreffeh bir hayata kavuşması temel hedefimiz. Tabii ki şunu da kabul ediyoruz; gelişme ve kalkınma sürecinde problemler olabilir. Bunları çözmeye çalışıyoruz. Çin merkezi hükümetinin o bölgede yok etme politikası uyguladığı iddiası gerçek dışı. Ortaçağ'da değiliz. Herhangi bir etnik unsuru yok etme gücüne kimse sahip değil. Sincan Bölgesi'nde tüm etnik unsurların dayanışma içinde yaşamasını istiyoruz.

SİNCAN HASSAS BİR KONU
Sincan üzerinden iki ülkeyi karşı karşıya getirme senaryosu mu var?
Bu çok hassas bir konu. Dünya çapında bazı örgütler hatta ülkeler Çin'in hızlı kalkınmasını engellemek istiyor. Urumçi olayı meydana gelmeden önce Cumhurbaşkanı Abdullah Gül Sincan'ı ziyaret etmişti. Çok etkili bir ziyaretti. Beş gün sonra olaylar çıktı. Daha sonra Bakan Zafer Çağlayan ve Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu da bölgeye gitti. Şimdi Başbakan Erdoğan Çin'i ziyaret edebilirse, kendisini Sincan bölgesine de davet ediyoruz. Gidip gezdiğinizde oradaki gerçek durumu anlıyorsunuz.

Libya'daki olaylardan sonra Çin vatandaşlarının tahliyesinde Türkiye nasıl bir rol oynadı?
Türkiye üzerinden bin 500 Çin vatandaşını tahliye ettik. Bu süreçte hem Türk hükümeti hem THY hem de Türk makamlarının bize uzattığı dost elini ömür boyunca unutmayız.

Çin'in Kıbrıs sorununa yaklaşımı nedir?
Tüm uluslararası konularda diyalog yoluyla barışçıl çözüm arzusundayız. Kıbrıs konusunda hem Rum hem de Kıbrıs Türk tarafının, ilgili ülkeler ve uluslararası örgütlerle beraber sorunun siyasi yolla çözmesini bekliyoruz.

ASKERİ İŞBİRLİĞİ SÜRECEK
Geçen yıl Türkiye'de gerçekleştirilen bir askeri tatbikata Çin savaş uçakları da katılmış, dünyada yankı uyandırmıştı. İki ülke arasındaki askeri ilişkilerin seyrini değerlendirir misiniz?
Son yıllarda iki ülke askeri işbirliği konusunda büyük adımlar attı. Bahsettiğiniz tatbikata Çin'den savaş uçaklarının gelmesi aslında Türk Hava Kuvvetleri için çok normal bir davetti. Ama bazı medya kuruluşları olayı abarttı. Bu, gökyüzünde tokalaşmaya benzeyen bir işbirliği.

"MAVİ MARMARA OLAYI İLE İSRAİL'İN TUTUMU ŞOKE ETTİ"
BM'nin Mavi Marmara baskını sonrası hazırladığı bir rapor var. Çin'in bu olaya bakışı nedir?
Mavi Marmara olayının yaşandığı gün İsrail kuvvetlerinin tutumu beni şok etti. İnsani amaçlı bir gemiye müdahale edildi ve can kayıpları yaşandı. Gazze bölgesinde çalıştığımda Türkiye'den gelen insani yardım malzemelerini sık sık görüyordum. Filistin sorunu, en çok uluslararası yardımı hak eden bir konu.

FİLİSTİN'İ TANIYORUZ
Çin, yakında ilan edilmesi beklenen Filistin devletini tanıyacak mı?
İlk büyükelçilik yaptığım yer Filistin'di. Büyükelçiliğim döneminde elçilik binasını Gazze bölgesinden Ramallah'a taşıdık. Filistin'in devlet kurmasını destekliyoruz. Filistin ile diplomatik ilişkilerimiz var. Geçen ay İstanbul'da Filistin Büyükelçiler Toplantısı düzenlendiğinde ben de İstanbul'daydım. Orada eski dostlarımla karşılaştım. Hepsi de son derece heyecanlıydı.

İLİŞKİLERİN TEMELİ, 1971'DE ATILMIŞTI
Türkiye ile Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki ilk diplomatik ilişki, 4 Ağustos 1971'de dönemin Paris Büyükelçisi Hasan Esat Işık ile Çin Halk Cumhuriyeti Paris Büyükelçisi Huang-Chen arasında imzalanan bir protokole tesis edildi. Ardından 5 Ağustos 1971'de Türkiye, Çin Halk Cumhuriyeti'ni tanıdı. İki ülke arasında ilk yakın temas 11 Haziran 1978'de Çin Dışişleri Bakanı Huang-Hua başkanlığında bir heyetin Ankara'ya gelmesiyle başladı. Aralık 1982'de 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in Çin'i ziyareti ile Türkiye'den Çin'e ilk üst düzey ziyaret gerçekleşti. 1985'te Başbakan Turgut Özal'ın ziyaretini takiben, 1986'da Çin Başbakanı Zhao Ziyang Türkiye'ye geldi. Abdullah Gül, 2005'te Dışişleri Bakanı olarak, 2009'da ise Cumhurbaşkanı sıfatı ile Çin'i ziyaret etti. 2010 yılı Ekim ayında ise Çin Başbakanı Wen Jiabao Türkiye'deydi... Çin tarafı şimdi, Başbakan Erdoğan'ın iade-i ziyaretini bekliyor.