İlçe seçim kurullarında YSK sistemine yapılan girişlerdeki yoğunluk nedeniyle maddi hatalar yapılmış olabileceğini belirten Av. Dr. Mehmet Sarı, sandık sonuçlarının YSK sistemine kasıtlı olarak yanlış bir şekilde girilmiş olabilileceğine de dikkat çekti.
İşte Av. Sarı'nın 31 Mart 2019 seçimlerinde ortaya çıkan durumla ilgili değerlendirmeleri.
İKİ TUTANAK ARASINDAKİ FARK NEDEN OLUR?
Sandık Sonuç Tutanakları ile birleştirme tutanakları arasındaki farkın sebebi nedir?
Örneğin, Sultanbeyli 2 Bölge 2194 numaralı sandık sonuçları dikkat çekmektedir. TKP'ye 71 ve Vatan Partisine 216 yazılmasına rağmen Ak Partiye hiçbir oy yazılmamıştır. Burada dikkat çeken husus sandığın dört kişi (2 memur üye ve 2 siyasi parti temsilcisi) ile teşekkül ettirilmesi ve sandık sonuç tutanağının bu kimseler tarafından imzalanmasıdır.
ASGARİ ÜYE İLE OLUŞTURULAN TUTANAKLAR
Diğer bir başka örneklik; Bağcılar 1 Bölge, 1212 numaralı sandıkta Vatan Partisine 129 oy, CHP'ye 131 oy Ak Partiye'ye 1 oy yazılmak suretiyle sandık sonuç tutanağının düzenlenmesidir. Bu tutanağı yine 4 kişi; 2 memur üye ve 2 siyasi parti temsilcisi ile teşekkül ettirilmiştir. Bu iki örneklik, Sultanbeyli ve Bağcılar'da, Ak Parti'nin ezici bir üstünlüğü bulunmamasına rağmen Ak Parti'ye oy çıkmaması bir usulsüzlük olup olmadığı sorusunu gündeme getirmektedir.
"EN AZ 4, EN FAZLA 7 KİŞİ"
Sandıkların en az 4 kişi en fazla 7 kişi ile teşekkül etmesi kanunun düzenlemesidir. Ancak bu iki sandık örnekliğinde olduğu üzere sandıkların asgari üye; resmi olmayan iki üyenin iştiraki ile teşekkülü sonuç tutanağının tanzim edilmesi de çok önemli şaibe ve soru işaretlerini barındırmaktadır. Ayrıca, bu şekilde teşekkül edilmiş ve sandık sonuç tutanakları hazırlanmış ne kadar sandık olduğu önemli bir sorundur.
İstanbul'da ilk itiraz sonucu belli oldu! Bin 700 oy Binali Yıldırım'a yazıldı
İTİRAZLAR HANGİ HALDE DİKKATE ALINIR?
Seçim Kurulları ve YSK itirazları dikkate almak durumunda mı?
Seçimlerin Temel Hükümleri Hakkındaki 298 sayılı Kanunun 112. Maddesinde itirazların yazılı veya sözlü olarak yapılabileceğini, delil ve gerekçe gösterilmeyen itirazların incelenmeyeceği belirtmektedir. 31 Mart 2019 günü yapılan Mahalli İdareler seçimlerinde usulsüzlüklerin olduğu açıkça görülmektedir. Seçmen iradesini bozmaya dönük usulsüzlükler mutlak inceleme ve itiraz sebebidir.
SEÇİMİN NETİCESİNİ ETKİLEYECEK BOYUTTA İSE...
Gerek maddi hatadan kaynaklansın gerekse kasıtlı olarak sandık sonuç tutanağının yanlış hazırlanmasından olsun İlçe Seçim Kurulları ve YSK önünde itirazlar yapılabilmektedir. Kaldı ki Ak Parti İBB Belediye Başkan Adayı Sayın Binali Yıldırım aleyhine sonuç doğuracak şekilde sandık sonuç tutanaklarının hazırlandığı görülmektedir. Diğer önemli unsur, usulsüz sandık sonuç tutanaklarının seçimin neticesini etkileyecek boyutta olmasıdır. Bu sebeple YSK'nın itirazları mutlak bir şekilde dikkate alması gerekir.
Büyük skandal, CHP'nin seçim sisteminde de gözüküyor!
GEÇERSİZ OY DETAYI
Geçersiz oyların dağılımı var mı? En çok hangi bölgedeki oylar geçersiz sayılmıştır?
İstanbul'daki geçersiz oyların büyük bölümü Ak Parti'nin çok güçlü olduğu ilçeler de görülmektedir. İptal olan oyların 10 binin üzerinde olan ilçelere baktığımızda; Bağcılar, Bahçelievler, Esenyurt, Gaziosmanpaşa, Küçükçekmece, Pendik, Sultangazi ve Ümraniye'de olduğu görülmektedir. Bu ilçelerin Ak Partili belediyelerin ve Ak Parti'nin çok güçlü olduğu ilçeler olduğu görülmektedir. Aşağı yukarı aynı oranda seçmene sahip; Kadıköy, Maltepe ve Kartal gibi ilçeleri dikkate aldığımızda bu anlamda oyun iptalini göremiyoruz. Bu bakımdan seçimin şaibeden uzak bir şekilde millet iradesinin tam anlamıyla sandığa yansıdığı hususunda kamuoyunda büyük bir şüphe bulunmaktadır.
SANDIK SONUÇLARINA İTİRAZ
Geçersiz oylarla ilgili itiraz sonrasında oylar tekrar yeniden sayılacak mı?
Siyasi partiler tarafından sandık sonuçlarına itirazlar neticesinde YSK tarafından seçimde usulsüzlük yapıldığı ve usulsüzlüklerin gerekçeleri ile siyasi partiler tarafından belgelendiği durumda oylar tekraren sayılmasına karar verilebilir. Ancak burada önemli bir husus, siyasi parti temsilcisinin sandık sonuç tutanağına itiraz beyanlarını yazdırması çok önemlidir.
YENİ KURULUN TEŞKİLİ İÇİN...
Oyların yeniden sayılması için sandık kurulu teşkil ettiğinde başkan ve memur üye dışında son seçimde en yüksek oyu almış 5 siyasi parti sandık kurulunun teşkili için sandık kurulu üyesi olabilmektedir. Dolayısı ile siyasi parti temsilcisi ya da müşahidi tarafından sandık sonucuna itiraz etmesi önem arz etmektedir.
SANDIKTAKİ HATALAR İÇİN TUTANAK ÖNEMLİ
Diğer önemli bir husus seçim sonuçlarına ilişkin şaibe ve seçmen iradesinin tam anlamıyla sandığa yansımasına engel teşkil eden olaylar. Örneğin 2014 Ağrı seçimlerinde "sandıklarda tespit edilen hatalara ilişkin tutanaklar tutulduğu ve yırtık oy torbalarını gerekçe göstererek YSK seçimlerin iptaline karar vermiştir"
Yine bir başka örneklikte Çankırı, Şabanözü, seçimlerinde; "Sandık Başkanının 9 engelli vatandaşımızın oylarını bizzat kullandığı tespit edilmesi üzerine seçimlerin yenilenmesine karar vermiştir".
USULE UYGUN İTİRAZ
Tabi bu anlamda yapılan usulsüzlükler ve maddi hataların seçimin sonucuna müteessir olacak nitelikte ise ve usule uygun itirazlar söz konusu ise oyların yeniden sayılması ve gerektiği durumlarda seçimin yenilenmesi kararı da verilebilir. İstanbul İBB seçimleri bakımından gerek geçersiz oylar gerekse Ak Parti adına kullanılan oyların başka partilere kaydırılması YSK tarafından değerlendirilecektir. Maddi hataların giderilerek YSK sistemine yeniden doğru oy oranları girilerek hukuka aykırılıklar giderilecektir.
SÜREÇ NASIL İŞLER?
İtiraz süreci nasıl işleyecektir?
298 sayılı Kanun 110 ve devamı maddelerin itirazın, usul ve esasları belirlenmiştir. Seçim günü yapılacak itirazların tamamı sandık kuruluna ve ilçe seçim kuruluna yapılacaktır. Sandık sonuç tutanakları ilçe seçim kuruluna teslim edildikten sonra iki gün olan Salı günü saat: 15.00'e kadar sandık sonuçlarına itiraz edilebilecektir. Akabinde ilçe seçim kurulları bu itirazları 2 gün içinde karar bağlayacaktır. Perşembe saat: 17.00 itibariyle ilçe seçim kurulları kararını verecektir.
İlçe seçim kurullarının itirazları reddedip ilçe birleştirme tutanaklarını tanzim etmesi ile birlikte il seçim kuruluna 24 saat içinde itiraz hakları kullanılacaktır. Sonrasında il seçim kurulları tarafından verilen karara karşı 3 gün içinde YSK (Ankara) nezdinde itirazda bulunulabilecektir. Nihayetinde YSK başkaca bilgi toplaması gerekmediği durumlarda derhal kesin kararını verecektir.Böylelik seçim kesinleşmiş olacaktır. Nitekim YSK başkanı Sayın Sadi Güven 13 Nisan 2019 itibariyle tüm itiraz ve seçim sürecini nihayete erdireceklerini belirtmiştir.
ORGANİZE MÜDAHALE OLDUĞU ANLAŞILIRSA...
Organize bir şekilde sandık sonuçlarına müdahale edildiği ortaya çıkarsa suçlular hakkında nasıl bir soruşturma açılabilir?
Seçimlerin şeffaf ve adil bir şekilde, hiçbir harici etkiye mahal vermeden gerçekleşmesi gerekir. Seçmenin özgür iradesi ile oyunu kullanması kanunun gereğidir. Dolaysı ile kullanılan oyların usulsüz bir şekilde tahrif edilmesi ve sonuçların bilerek ve isteyerek hakikate aykırı bir şekilde seçim kurullarına intikal ettirilmesi ilgililer bakımından suç oluşturmaktadır. Bu anlamda tespit edilecek usulsüzlükleri bizzat YSK tarafından savcılıklara intikal ettirilmek suretiyle suç duyurusunda bulunulmaktadır. Usulsüzlüklerin ve hataların düzeltilmesi yani seçimin sağlıklı bir şekilde devam ettirilmesi YSK'nın kuruluş kanunu gereğince görevidir.
USULSÜZLÜKLER VARSA; İMZALAYANLAR İÇİN SORUMLULUK DOĞAR
Sandık gözlemcilerinin bu usulsüzlüklerde ihmali var mıdır?
Sandık başkanı, memur üye ve diğer siyasi parti temsilcileri ile sandık kurulu teşekkül etmektedir. Usulsüzlükleri sandık görevlileri bilerek yapmışlarsa bu tutanağı imzalayan sandık kurulu için bir suç oluşturmaktadır. Eğer kabul edilebilir hataya istinaden bir kaydırma varsa bu takdirde yapılan itirazlarla seçim kurullarında maddi hatalar düzeltilecektir. Tabi kamuoyunda tartışılan ve basın yayın organlarında paylaşılan sandık sonuç tutanaklarında çok önemli şüpheler barındıran tutanaklar vardır. Bu ilgilileri açısından sorumluluk doğurabilir.
13 NİSAN'DA KESİNLEŞECEK
YSK en geç kaç gün içinde cevap verecek ya da seçimi kesinleştirecektir?
YSK sayın başkanın açıklamalarına göre ve 298 sayılı Kanunun düzenlemesine göre 13 Nisan itibariyle seçimleri kesinleştireceği görülmektedir.
İKİ İTİRAZIN ARASINDAKİ BARİZ FARK
2014 Seçimlerinde CHP bütün sandıklara itiraz etmiştir. Bu seçimlerde ise Ak Parti'nin itirazları eleştiriliyor. Bu çelişki değil mi?
CHP'nin bu tavrı kabul edilir değildir. İtiraz hakkı anayasal bir hak olup demokrasinin bir gereğidir. Tüm siyasal partiler seçim sonuçlarına ilişkin itiraz haklarını kanunun verdiği yetkiye istinaden kullanmaktadırlar. CHP 2014 seçimlerindeki tutumu milletimiz tarafından takdir edilmektedir. Kaldı ki 2014 seçimlerinde itirazların soyut gerekçesi ortaya konmadan kafa karışıklıkları ortaya çıkarma saikiyle yapılmıştır. Nitekim 2014 seçimlerinde ki iddialar seçimin neticesini etkileyecek boyutta değildir.
SEÇİM SONUCUNU ETKİLEYECEK
Ancak 2019 İBB seçimlerinde farkın yaklaşık 10 milyon civarında seçmenin olduğu İstanbul seçimlerinde iki aday arasındaki fark 25.000 oy gibi çok küçük bir oy olması ve önemli usulsüzlüklerin olması itirazların haklılığını göstermektedir. Kaldık ki sandık sonuç tutanaklarında ve ilçe seçim kurullarında ki birleştirme tutanaklarında usulsüzlüklerin seçimin sonucunu etkiler boyutta olduğu hususunu özellikle belirtmek isterim. Dolayısı ile Ak Parti tarafından tüm İstanbul'da oy kullanan seçmeninin hakkını arama adına itirazları yapması hem kanunen görev hem de vicdani bir sorumluluktur.
