Coronavirüs salgınının Çin'in Hubey bölgesine bağlı Vuhan kentinde görülmesinin ardından kentin kapatılması, zorunlu sokağa çıkma yasağı ilan edilmesi için Çin hükümetine ilk raporu sunan Coronavirüs Mücadele Konseyi üyesi Prof. Li Lanjuan, iki ayrı virüs salgını esnasında da ülkesindeki mücadelenin başındaki isimler arasındaydı. SARS'ı durduran akademisyen olarak dünyada tanınan Prof. Lanjuan hem diğer salgınlarda öğrenilenleri hem de Çin'in virüsle nasıl mücadele ettiğini anlattı:
1- HAYVAN PAZARLARINI KAPATTIK
"2003 SARS salgını Zhejiang Eyaleti'nde ilk kez görüldüğünde bununla mücadele eden ekipteydim. Kısa zaman içinde iki farklı ekiple bir yandan hastaları iyileştirmeye diğer yandan hastalığın karakteristik belirtileriyle hangi insanlarda yüksek tesir gösterdiğini araştırmaya başladık. Alınacak en büyük önlemin bu süreçte evde kalmak olduğunu ilk kez o zaman resmi raporlarıma yazdım. 2013'te kuş gribi salgınında Yangtze Deltası'nın izole edilmesine dair rapor hazırladım. Çin hükümeti bu raporu hızla hayata geçirdi. Hastalığın kaynağına yani hayvan pazarlarına ulaştığımızda hükümet tüm hayvan pazarlarını da kapattı. Böylece salgını durdurduk. Koronavirüs salgını çıktığında daha önceki deneyimlerimiz hiç tartışmasız alınacak ilk önlemin evde kalmanın zorunlu hale getirilmesi olduğunu göstermişti bizlere."
2- 21 GÜN EVDEN ÇIKMAYIN
"Hükümet de bu önlemin deneyimle farkında olduğu için hızla sonuca ulaşabildik. Bugün artık salgını Çin'de büyük ölçüde durdurmayı başardık. Türk halkına sesleniyorum; Salgının durması için evde kalmak çok önemli. Siz de bu 3 hafta evden çıkmayın. Virüs salgını yükselme eğilimine girmişse salgının vurduğu kentler ve büyükşehirlerde gerekirse sokağa çıkma yasağı da dahil herkesin 3 hafta evinde kalması sağlanmalı."
Türkiye'de ne yapılmalı?
TESTLERİ YAYGINLAŞTIRIN
"Sağlık mücadelesinde de en büyük öncelik tanı kitleriyle olabildiğince çok sayıda test yapılması ve vakaların kontrol altına alınması. Sonuçların hızla hem ulusal pandemi merkezlerine hem de Dünya Sağlık Örgütü'ne ulaştırılması gerekli."
İKİNCİ SALGINDAN KORKUYORUZ
"Mevcut yeni vakaların tamamı yurt dışından gelenlerde ortaya çıkıyor. Çin'de ikinci geniş ölçekli koronavirüs salgını yaşanma olasılığı bizleri endişelendiriyor. Hastalığın belirtilerinin görüldüğü ancak resmi olarak tanı konmadığı insanların hızla belirlenmesi lazım nitekim bu insanlar da salgını yeniden canlandırabilir."
'YERE TÜKÜRME VİRÜSÜ YAYMA'
Uzmanlar virüsün yayılmaması için uyarılar yapsa da bilinçsizce yapılan davranışlar yüzünden salgının önüne geçilmiyor. İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız Diş Çene Çene Hastalıkları ve Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Zeki Gümrü hastalığın yayılmasında çok önemli bir tehlikeye daha dikkat çekti:
EVE TAŞIRSINIZ
"Tükürüğünüzün kıymetini bilin. Yararları saymakla bitmez. Zararları ise bu günlerde ölüme kadar götürüyor. Virüs taşıyan bir kişi yere tükürdüğünde ona basan yüzlerce kişi virüsü evine, işyerine taşır. Özellikle futbolcularda virüsün hızla yaygınlaşmasının nedenlerinden biri de maç esnasında sahalara atılan tükürüklerdir. Yere düşen futbolcu bu tükürükle temas ediyor. Evde sıkılıp sabah sporuna çıkanlar da riskli. Koşu parkurları, yürüyüş alanlarında çok tükürüğe rastlarız. Farkında olmadan üzerine basarak virüsü eve götürürüz."
65 YAŞ ÜSTÜNÜ KORUYACAK 19 ÖNERİ
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 65 yaş ve üstü vatandaşların koronavirüsten korunmaları için 19 maddelik öneri listesi hazırladı:
1- Öksürürken ya da hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu tek kullanımlık mendille kapatınız. Mendil yoksa dirseğinizin iç kısmını kullanınız.
2- Ellerinizi bol su ve sabunla en az 20 saniye yıkayınız. Sabun ve su yoksa alkol içerikli dezenfektan ya da 70 derecenin üzerinde kolonya kullanınız.
3- Ellerinizle ağzınıza, burnunuza ve gözlerinize dokunmayınız.
4- Kişisel bakımınıza özellikle ağız ve el hijyeninize dikkat ediniz.
5- Yaşam alanlarınızı sık sık havalandırınız.
6- Televizyon başında hareketsiz olarak uzun saatler geçirmeyiniz.
7- Ev içinde hareketli olmaya gayret ediniz ve yeni hobiler ile uğraşınız.
8- Dışarıdaki işleriniz ve alışverişiniz için yakınlarınızdan destek alınız.
9- Sigara, alkol ve diğer tütün mamullerini tüketmeyiniz. Astım, KOAH gibi hastalıklarınız varsa bu duruma özellikle dikkat ediniz.
10- Soğuk algınlığı belirtileri gösteriyorsanız ALO 184 hattını arayıp durumunuzu anlatınız. Sağlık personeli, yapmanız gerekenleri anlatacak, sizi ilgili birimlere yönlendirerek gereken tedbirlerin alınmasını sağlayacaktır.
11- Öksürük, ateş, nefes almada zorluk gibi belirtileriniz varsa, cerrahi maske takarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz.
12- Su kısıtlaması önerilen hastalığınız yoksa bol su içmeye özen gösteriniz.
13- Uyku düzeninize dikkat ediniz.
14- Olumlu duygu durumunuzu muhafaza ediniz.
15- Zorunlu haller dışında ziyaretçi kabul etmeyin. Telefonla haberleşin.
16- Kamu hizmetlerine mümkün olduğunca e-Devlet kapısı ve diğer Dijital Türkiye Platformları üzerinden, evden çıkmadan erişebileceğinizi unutmayınız.
17- Tüm emekliler, talep etmeleri halinde maaşların evde ödenmesi hizmetinden yararlanabilecek. Talebinizi e-Devlet sistemi üzerinden "Adres ve Banka/PTT Değişikliği" menüsünden anında yapabilirsiniz.
18- SGK tarafından, bu süreç zarfında raporlu ilaçlar için reçete zorunluluğunun kaldırıldığını unutmayınız.
19- Resmi makamların duyurularını takip ediniz ve sağlığınız için alınan tedbirlere titizlikle riayet ediniz
Emre Öztürk - Akşam
