SABAH, TÜBİTAK Kovid-19 Platformu'ndaki yüzlerce bilim insanının gece gündüz çalışarak sürdürdüğü 7 yerli aşı projesinin yanında 10 ayrı yerli ilaç çalışmasının da ayrıntılarına ulaştı. İşte o projeler:
VİRÜS AVCISI RİBAVİRİN
Ankara Üniversitesi Kök Hücre Enstitüsü'nden Dr. Mehmet Altay Ünal'ın başında bulunduğu laboratuvar çalışmalarında ribavirin molekülünün virüse karşı etkili olduğu ve ilacın organizmada Kovid-19 etkilerini azalttığına dair bulgulara ulaşıldı. Faz 2 aşamasına gelindi. Altay'ın 2 etken maddeyi daha denediği bir diğer ilaç projesinin klinik faz çalışmalarına da bu ay başlanacak.
VİRÜSE OLTA ATACAK
"Hayalet Reseptör-Antikor" Temelli İlaçların Geliştirilmesi' projesinin başında İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi'nden Prof. Dr. Mehmet Öztürk var. Öztürk Fc-füzyon proteini olarak bilinen antikor benzeri etken maddelerle ilaç yapmayı hedeflediği yöntemini olta atmaya benzetiyor. İlacın bir ucunda hedefe bağlanan ve onu nötralize eden bir olta, diğer ucunda ise bağışıklık sistemini etkin hale getirebilen bir antikor parçası bulunacak. Hedef virüsü akciğere ulaşmadan yok etmek. İlacın hayvan deneyleri sürüyor.
'SÜPER' ANTİKOR OLUŞTURULACAK
İlaç projeleri arasında en dikkat çekeni, başında TÜBİTAK MAM Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji Enstitüsü'nden Dr. Aylin Bahadır Özdemir'in bulunduğu 'Kovid- 19'a karşı Nötralizan Antikor geliştirilmesi' projesi. Çalışmada koronavirüsü etkisiz hale getiren rekombinant antikor geliştirilerek özgün bir antikor adayının virüsü etkisiz hale getirdiği kanıtlandı. Hayvan deneylerinin sürdüğü çalışma Kovid geçirmiş hasta kanlarından alınan antikorların hibridoma teknolojisiyle geliştirilmesi, saflaştırılması ve karakterizasyonunu esas alıyor. İlacın karşı koyma (challenge) testleri dahil tüm deneylerinin tamamlanması bekleniyor.
6 BİLEŞENLİ ÇALIŞMA
Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü'nden Prof. Dr. Aykut Özkul'un başında yer aldığı 'Kovid-19 için Griffithsin temelli antiviral yaklaşım geliştirilmesi' çalışması oldu. Bu çalışmayla Griffithsin proteinin klinik öncesi deney sonuçları tamamlandı. Enfeksiyonu önleyici ve bulaşı azaltıcı olarak bu ilacın kullanılmasının mümkün olduğu kanıtlandı. Bu projenin de Faz-1 klinik çalışmalarına kısa süre içerisinde başlayacağı öğrenildi.
YERLİ VE MİLLİ SENTEZ
Kovid-19 döneminde kullanılan ilaç etken maddelerinin (Favipiravir, Hidroksiklorokin ve Remdesivir) yerli ve milli olarak sentezlenmesini sağlayan ilaç projesinin başında ise İstanbul Medipol Üniversitesi'nden Prof. Dr. Mustafa Güzel yer alıyor.
KİMYASAL TEKNOLOJİ FIRTINAYI DURDURACAK
İstanbul Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ahmet Gül'ün başında bulunduğu ilaç projesi ise koronavirüs tedavisinde karşılaşılan Sitokin Fırtınası'na karşı bir proje olma özelliği taşıyor. Farklı yöntemlerin ele alındığı tedavi odaklı ilaç projesinde, bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen Sitokin fırtınasına karşı anti-sitokin tedavi imkanları geliştiriliyor. Bu ilaç adayının da klinik öncesi tasarım aşaması tamamlanmak üzere.
PLAZMA TEMELLİ TEDAVİ
Plazma tedavi amaçlı 'Aferez ünitesi kurulması' isimli projenin başında İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nden Prof. Dr. Yaşar Çolak yer alıyor. Yüksek miktarda Kovid-19 antikor içeriğine sahip plazmalar hastalara halihazırda uygulanıyor. Plazmaların klinikte erken dönem kullanımına da başlandı ve başarılı sonuçlarla karşılaşıldı.
