Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından, sürdürülebilir kalkınma ilkeleri kapsamında çevreyi korumak ve sürekli iyileştirmek amacıyla Türkiye genelinde tesis ve faaliyetlerin çevre mevzuatında belirtilen usul ve esaslara, yasaklara ve sınırlara, ÇED ve çevre izin ile lisans süreçlerinde belirtilen taahhüt, izin ve lisans koşullarına uygun olarak işletilip işletilmediğinin kontrolü için denetimler ve izleme çalışmaları yapılıyor.
Bakanlık yılda ortalama 50 bin civarında denetim gerçekleştiriliyor. Söz konusu denetimlerin daha etkin bir şekilde yapılabilmesi için "Entegre Risk Değerlendirme Yöntemi" ile denetimlerin planlanması çalışmalarına başlanırken, bu yöntemle sanayi tesislerinin izin ve lisans durumu, ürettiği atık, emisyon ve atık su miktarları, işletmenin lokasyonu ve en yakın yerleşim yerine olan mesafesi, işletmenin yasal mevzuata uyum durumu gibi bir çok veri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı e-denetim sistemi bünyesindeki risk değerlendirme modülüne giriliyor.
Böylelikle sistem tarafından yapılan puanlama kapsamında, çevreye kirletici etkileri yüksek olan tesislerin daha sık denetlenmesi sağlanıyor. Çevre denetim süreçlerinin aktif bir şekilde takip edilebilmesi, istenildiğinde doğru verilere ulaşılabilmesi amacıyla mobil yazılım sistemiyle online olarak da kullanılabilecek e-denetim sisteminde, çevre denetimlerinin yapılması, tutanağın, denetim raporunun ve idari yaptırım karar tutanaklarının hazırlanması ve kaydedilmesi, idari yaptırım ve varsa ilgili dava süreçlerinin sistem üzerinden takibinin yapılması mümkün. Denetimlerin, havza bazlı olarak sıklıkları ve etkinlikleri izlenebilirken, hangi sektöre ne kadar denetim yapıldığı, ne kadar idari yaptırım uygulandığı takip edilebiliyor ve bunun gibi birçok denetim sorgulaması yapılıp, istatistiksel veri, grafikler aracılığı ile izlenebiliyor. Ayrıca, denetimlerin coğrafi dağılımı haritadan takip edilebiliyor. Gerçekleştirilen denetimler sonucunda ise, çevre mevzuatına aykırı faaliyet gösterdiği tespit edilen tesis ve faaliyetlere "idari para cezası" ve "faaliyet durdurma" şeklinde idari yaptırımlar uygulanıyor.
İLK ETAPTA 15 ŞEHİRDE DRONE İLE DENETİM
SABAH'ın ulaştığı bilgilere göre Çevre denetimlerinin daha etkin ve verimli gerçekleştirilmesi amacıyla da Çevre Denetçilerine drone kullanımına ilişkin eğitimler verilerek, denetimler havadan gerçekleştirilmeye başladı. İlk etapta Türkiye genelinde drone ile denetim 15 şehirde yapılırken, bu denetimlerdeki anlık veriler tek bir merkezde toplanıyor. Çevre Denetçileri tarafından kullanılan bu cihazlarla, kaçak atık ve hafriyat dökümü, nehir ve denizlere arıtılmamış atık suların deşarj edilmesi, maden sahalarının izlenmesi gibi denetimlerde çevre ihlalleri, yüksek çözünürlükteki fotoğraf ve video kayıtları ile tespit edilebiliyor.
617'Sİ AKREDİTE BİNİN ÜZERİNDE PARAMETRE ANALİZİ YAPILIYOR
Bakanlık bünyesinde bulunan Çevre Referans Laboratuvarı'nda çevre kirliliğine yönelik her türlü izin, izleme ve denetimlere esas teşkil eden ölçüm ve analizler yapılırken, su, atık su, deniz suyu, toprak, atık, arıtma çamuru, atık yağ, izolasyon sıvısı, sediment, baca gazı, kömür, prina ve fuel-oil numunelerinde, 617'si akredite olmak üzere binin üzerinde parametrenin analizi gerçekleştiriliyor.
Türkiye genelinde toplam 355 adet hava kalitesi izleme istasyonu ile uluslararası standartlara uygun olarak hava kalitesi ölçümleri gerçekleştirilirken, bu ölçümler tam otomatik cihazlar ile online olarak yapılıyor. Ayrıca istasyonlardan anlık olarak alınan ölçüm sonuçları saatlik ortamalar halinde Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağına gönderiliyor ve ölçüm sonuçları ham veri olarak "www.havaizleme.gov.tr" adresinden kamuoyunun bilgisine sunuluyor. Sürekli Atık Su İzleme Sistemleri ile 303 atık su arıtma tesisi anlık olarak izlenirken, veriler bakanlık veri merkezinde toplanıp değerlendiriliyor. Evsel ve Endüstriyel Kirlilik İzleme Programı (EKİP) kapsamında ise, Ergene, Küçük Menderes, Gediz, Bakırçay, Susurluk ve Sakarya Havzalarında ve Kahramanmaraş Aksu Çayında düzenli izleme çalışmaları da devam ediyor.
Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme Programı ile de tüm denizlerde su kalitesi toplam 363 noktada 2017 yılından itibaren izlenebiliyor. Öte yandan, Türkiye genelinde 303 adet kirletici vasfı yüksek sanayi tesisine ait 637 baca, 7 gün 24 saat boyunca online olarak izlenebiliyor. Hava kalitesi ölçüm istasyonları, sürekli emisyon ölçüm sistemleri, deniz kalitesi izleme istasyonları ve sürekli atık su izleme istasyonlarından gelen tüm veriler, Sürekli İzleme Merkezi yazılım sisteminde toplanarak, çevreye ilişkin karar alma süreçlerinde kullanılıyor.
