  |
|
2001 kriziyle dibe vuran ekonomi ihracatla toparlandı
Yeni binyıla yeni bir ekonomik programla giren Türkiye 2001'de cumhuriyet tarihinin en ağır ekonomik bunalımını yaşadı. Atılan olumlu adımlarla ihracat ekonomiyi toparladı.
2000'Lİ yıllarda Almanya en çok ihracat yaptığımız ülke sıralamasında başta yeraldı. ABD, İtalya, İngiltere ve Fransa onu izliyordu. Dünya ekonomisinde 2001 yılı ile birlikte başlayan yavaşlama süreci, 11 Eylül saldırılarının ardından daha da belirgin hale geldi ve 2001 yılında dünya hasılası yüzde 2.4 artış ile son 10 yılın en düşük büyüme oranını gerçekleştirdi. 2002 yılında ABD ve gelişmiş Asya ekonomilerinde gözlenen talep iyileşmeleri ve Çin ekonomisindeki büyüme dünya ekonomisinde göreli bir canlanma yaşanmasına sebep oldu. Ancak AB ve Japonya ekonomilerinde talep artış hızının düşmesiyle birlikte 2002 yılı dünya hasılası ancak yüzde 3 seviyesinde artabildi. Dünya hasılasındaki gelişmelere paralel bir seyir izleyen dünya mal ihracatı, 2001 yılında yüzde 3.9'luk bir daralma yaşadı, 2002 yılında ise bir önceki yıla göre yüzde 4,2'lik bir büyüme performansı sergileyerek 6,5 trilyon dolar düzeyine ulaştı. 2003 yılına gelindiğinde ise, dünya hasılasının yüzde 3.9, dünya ihracatının ise yüzde16 oranlarında arttığı ve dünya ihracatının 7,3 trilyon dolar seviyesine yükseldi. 2003 yılında dolar/euro paritesinde yaşanan gelişmeler, dolar cinsinden açıklanan ticaret rakamlarının yüksek oranda artışına neden oldu.
2001'DE İÇ TALEP DARALDI
2001 yılı Şubat ayında yaşanan ekonomik krizin ardından Türkiye ihracatında ciddi oranda bir artış görüldü. Kriz sonrasında serbest dalgalanmaya bırakılan Türk Lirası'nın büyük oranlı devalüe edilmesi ve krizin etkisiyle birlikte büyük oranda daralan iç talep sonucunda, firmalar, krizden çıkış yolu olarak ihracata yöneldi. Sonuçta, ihracat 2001 yılında, 2000 yılına göre yüzde 12,8 oranında arttı ve 31,3 milyar dolar oldu. İhracattaki yüksek oranlı artışın 2002 yılında, 2001 yılında yaşanan yüksek oranlı devalüasyon gibi bir gelişmenin olmamasına rağmen, devam etti. 2002 yılı ihracatı da, 2001 yılına göre yüzde 14,1 oranında artarak 35,8 milyar dolara ulaştı. Sağlanan bu yüksek oranlı artışta, iç talepte devam eden durgunluk, özellikle imalat sanayi üretimindeki artış, işgücü verimliliğindeki yükseliş, reel işgücü maliyetlerindeki düşüş ve 2001 yılında gerçekleştirilen ihracat bağlantılarının çok etkili oldu.
2001 ve 2002 yılındaki ihracat artışı 2003 yılında hızlanarak devam etti. 2003 yılında ihracat bir önceki yıla göre yüzde 31'lik bir artış gösterdi ve 47,3 milyar dolar seviyesine yükseldi. Bu ihracat rakamı, 2003 yılı itibariyle Türkiye'yi dünyanın en büyük 24. ihracatçı ülkesi yapmıştı. Ayrıca, yüzde 31'lik ihracat artış oranı Türkiye'yi en büyük 30 ihracatçı ülke arasında en yüksek ihracat büyüme oranını yakalayan ikinci ülke konumuna yükseltti.
EURO DEĞER KAYBETTİ
2003 yılında sağlanan ihracat artışının ana nedenleri ise; iç talebin tam olarak canlanmamasına rağmen üretimdeki artışın devam etmesi, reel işgücü maliyelerindeki düşüşün ve verimlilikteki artışın devam etmesi, faiz oranlarındaki düşüşün yarattığı finansman kolaylığı, ihraç fiyatlarındaki artış, dolar/euro paritesindeki gelişmelerin olumlu yansımaları ve enerji fiyatlarının genel fiyat artışının altında gerçekleşmesinin yarattığı maliyet avantajı olarak gösterildi. 2003 yılı ihracatını ülke grupları açısından incelediğimizde ise, Avrupa Birliği ülkeleri 24 milyar dolarlık ihracat ve yaklaşık yüzde 52'- lik pay ile ihracatta ilk sırada yer aldı. Geleneksel ihraç pazarlarımız olan AB ve OECD ülkelerinin yanısıra, yeni pazarlara girme ve kalıcı olma konusunda da çok önemli başarılar sağlanmıştır. Nitekim, 2003 yılında İslam Konferansı Teşkilatı ülkelerine yönelik ihracatımız bir önceki yıla göre yüzde 40 düzeyinde artmış ve 7,2 milyar dolar olmuştur. Benzer şekilde, Türki Cumhuriyetleri ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ülkelerine yönelik ihracatımızda da sırasıyla yüzde 43 ve yüzde 48'lik artışlar yaşanmıştır.
|
