Vücudun en temel ihtiyaçlarından biri olan ve besinlerle alınan demirin eksikliği pek çok sağlık sorununa yol açabiliyor. Bebeklik ve çocukluk döneminin en sık görülen kan hastalığı olan demir eksikliği anemisi, küçükleri zihinsel ve fiziksel olarak da etkiliyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Sami Akbuğa, demir eksikliğinin belirtilerini anlattı ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

Belirtileri

Anne-babalar çocuklarındaki fiziksel ve davranışsal durumları iyi gözlemleyerek demir eksikliği olup olmadığını anlayabilirler. Anemiye bağlı olarak özellikle avuç içlerinde olmak üzere deride solukluk, hızlı soluma, kalp çarpıntısı, iştahsızlık, halsizlik, huzursuzluk, dikkat eksikliği, hiperaktivite sendromu, büyüme geriliği, iştahsızlık, öğrenme fonksiyonlarında gerilik, uyku bozuklukları, nefes tutma nöbetleri, tırnak ve saçlarda kolay kırılma, kaşık tırnak, ağız kenarında yaralar, düz ve parlak dil gibi bir dizi sorun demir eksikliği anemisinin anlaşılmasını kolaylaştırır.

Toprak yiyorsa…

Pika, besleyici değeri olmayan yabancı madde yeme alışkanlığıdır. Kil, toprak, kağıt, kahve çekirdeği, tuz, bez, buz, kireç, kum, sabun ve saç gibi maddeler en sık yenilen maddelerdir. Pika varlığında, çocuk demir eksikliği anemisi ve çinko eksikliği açısından mutlaka tetkik edilmelidir. Başlangıçta demir ve çinko eksikliği olmayabilir ancak pika devam ettikçe gelişme olasılığı fazladır. Bunların eksikliği uygun şekilde tedavi edilmelidir.

Tedavisi

Öncelikle demir eksikliği anemisinin nedeni araştırılmalıdır. Özellikle süt çocukluğu ve adolesan dönemde bu duruma en sık yol açan neden, artan demir ihtiyacının beslenmeyle karşılanmamasıdır. Çocukluk ve adolesan dönemde altta yatan kanama, parazitoz veya çölyak hastalığı gibi bağırsaktan demirin emiliminin bozulduğu hastalıklar araştırılmalıdır. Tedavide öncelikle, demir eksikliğinin nedeni ortadan kaldırılır ve demir tedavisine doktorun belirleyeceği dozlarda başlanır. İlaçların emiliminin en yüksek düzeyde olması için aç karına alınması daha uygundur. Ağızdan alınan demir ilaçları; bulantı, kusma, hazım sorunları, kabızlık, ishal, gaz, dışkının siyah renkli olması ve dişlerin siyaha boyanması gibi yan etkiler gösterebilir. Dişlerin siyaha boyanmasını en aza indirmek için; damla veya şurup formunun meyve suyu ile seyreltilerek pipetle verilmesi önerilir.

Beslenmenin önemi

Çocuğun beslenmesi demiri tamamlamaya yönelik planlanmalıdır. Bebeklere 4-6 aylık olduğu dönemde başlanan koruyucu demir tedavisinin, doktorun uygun gördüğü süre boyunca düzenli kullanılması önemlidir. Çocuklarda demir eksikliği olması zihinsel gelişimde önemli sorunlar oluşturabilir. Kanda yüksek kurşun düzeylerinin olmasını da tetiklediği için koruyucu demir tedavisinin kullanılması bu açıdan gereklidir. Çocuklara demirden zengin yiyecekler uygun miktarda ve sıklıkta sunulmalıdır. Bu gıdalar; dana ve koyun eti gibi kırmızı et çeşitleri, karaciğer, yumurta sarısı, mercimek-nohut gibi bakliyat ve üzüm pekmezidir. Uygun porsiyonlar halinde, her birinin haftada en az üç-dört kez tüketilmesi demirden yeterli beslenmeyi sağlar. Ispanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde fazla demir yoktur ve bitkisel yapısı nedeniyle içeriğindeki demirin emilimi de azdır.

Hazırlayan: Başak DOĞRU