Kocaeli Üniversitesi, Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Bahadır Geniş, Pandemi ile mücadelede henüz etkin bir ilaç tedavisi olmadığını, Maske, mesafe ve temizlik kurallarına uyulmasının, virüsün bulaşıdan önemli ölçüde koruduğunu ifade ederek. "salgının tamamen ortadan kalkmasında geçmiş tecrübelerimizden edindiğimiz bilgiler bize en etkili yolun aşı olduğunu gösteriyor" dedi.
TOPLUMSAL BİRLİKTELİK
COVID-19 pandemisi ile mücadelede yer alan aşı uygulamalarının ülkemizde de devam ettiğini ifade eden Geniş, "Aşı uygulamalarının başarıya ulaşmasında toplumsal birliktelik oldukça önemlidir. Bir başka deyişle, toplumun önemli bir kısmının aşılanması yeterli düzeydeki bağışıklığı sağlayacaktır. Bu aşamada "Aşı tereddüdü" olarak adlandırılan durum önem kazanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) aşı tereddüdünü, "Aşı hizmetlerinin var olmasına rağmen aşıların kabulünde gecikme veya reddetme" olarak tanımlamaktadır.
Burada "Aşı tereddüdü" tanımını kullanmak önemlidir. Çünkü bireyin bir tereddüt içinde olduğunu ve aşıyı kabul ihtimalinin olduğunu gösterir. Zihinde olumsuz bir algı oluşturmayan bu terim aşı ile ilgili uygulamalardaki kutuplaşmayı azaltır. Son yıllarda aşı uygulamaları ile ilgili artan sorunları gören DSÖ, 2019 yılında "Aşı tereddüdünü" küresel sağlığı tehdit eden on nedenden biri olarak belirtmiştir. Bu açıdan değerlendirildiğinde aşı tereddüdü bir halk sağlığı sorunu olarak ele alınmalıdır. İçinde bulunduğumuz Dünya Aşılama Haftasında (24-30 Nisan) COVID-19 aşıları ile ilgili aşı tereddüdünü daha iyi anlamalı ve saptanan tereddütlere yönelik çözüm önerilerini ele almalıyız."
YENİ AŞI ENDİŞELER
COVID-19 öncesi dönemde, aşı tereddüdünü araştıran çalışmalar aşılanma isteğine engel olabilecek birçok neden bulduğunu söyleyen Geniş, " Bu nedenlerden bazıları şunlardır.· Hastalığa yakalanarak geçirmenin daha koruyucu olduğunu düşünme, hastalıkların zannedildiği kadar ağır olmadığını düşünme, aşı içeriklerinde zararlı kimyasalların olduğunu düşünme, aşıların, ilaç firmalarının mali kaygıları nedeniyle gündeme getirildiğini düşünme, inançlarına uygun bir şekilde aşı üretiminin olmadığını düşünme, aşıların yeterli kontrol aşamalarından geçmediğini düşünmek. Yakın zamanda yapılan güncel çalışmalarda ise benzer kaygılar olmakla birlikte, bu salgına özgü yeni aşı endişelerin de olduğu görüldü. Bazı kişilerim aşıyı kabul etme durumlarının politik inançlarla yakından ilişkili olduğu görüldü. Öte yandan,aşıların hızlı bir şekilde geliştirilmesinin bireylerde huzursuzluk ve güven eksikliği yarattığı, geçmiş dönemde de gündeme gelen ilaç firmalarının aşı satma çabaları üzerine bir aşı kampanyası yürütüldüğünü düşündürdüğü öğrenildi. Aynı zamanda sosyal medyayı fazla kullanmanın aşı tereddüdü üzerine olumsuz etkilerinin olduğu aşı çalışmalarında siyasi baskıların da yer almasından dolayı Amerika Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) veya Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC) gibi kurumlara güvenin görece azaldığı,· Pandemi 'nin ilk ortaya çıktığı dönemde var olan aşı iyimserliğinin giderek azaldığı ve aşının kullanıma sunulmasıyla birlikte aşı tereddütlerinin arttığı tesbit edildi.
AŞI TEREDDÜTLERİ YÜZEYSEL BİR SORUN DEĞİLDİR
Sonuç olarak, aşıların geçmişte insanlığı çok ciddi hastalıklardan kurtardığını ifade eden Geniş, "Aşıların bu başarısı, geçen zaman diliminde insanlara salgınları ya da hastalıkları unutturmuş gibi gözüküyor. Bir başka bakış açısıyla, aşılar kendi başarılarının kurbanı olmuş ve sorgulanır bir duruma düşmüşlerdir. Aşı tereddütleri yüzeysel bir sorun olmayıp; sağlık, ekonomi, inanç ve politika gibi birçok alanında içinde yer alması gereken evrensel bir sorun halindedir. Ayrıca, pandemi dönemde aşı tereddüdü ile ilgili yapılan çalışmalar birçok ülkede yapıldığı için çalışmalardan elde edilen sonuçları tüm ülkelere genellemek mümkün olmayabilir. Her ülkenin kendi kültürü, geleneği ve kimliği vardır. Çalışma sonuçları değerlendirilirken bu durum göz önünde bulundurulmalıdır"
AŞI TEREDDÜDÜ NASIL AZALTILIR
Aşı tereddüdünü azaltmak için yapılabileceklerden bahseden Geniş, "İçinde bulunduğumuz pandemi şartları altında aşı tereddüdünü daha iyi anlamak ve bu tereddüdü azaltmak için bazı önlemler alınmabilir.Halk için yazılmış, kamusal kaynaklara dayalı, anlaşılabilir, bilimsel içeriği olan ve kolay anlaşılabilir bilgilerin paylaşımının arttırılması,bu içeriklerin sosyal medya aracılığı ile yaygınlaştırılması,paylaşılan içeriklerin toplum kültürü ve kimliğine uygun olması,İçeriklerin olumlu bir şekilde olması, önerilen davranışı benimsemenin faydalarına odaklanılması,bireylerin ihtiyaç duyduğu bilgilere erişimin sağlanması ve aşı ile ilgili endişelerinin giderilmesi,bazı ülkelerde taslak halinde olan aşı uygulamaları ile ilgili yasaların geliştirilmesi ne ihtiyaç olup olmadığının kamuoyunda tartışılması,Pandemi ile ilgili sağlık uygulamalarını politika üzeri bir konu olarak görülmesi,sağlık yönetiminde şeffaf ve iletişime açık olunması,sağlık alanında okuryazarlığın arttırılması bu tereddütleri azaltabilir"ded.