Türk milletinin tarihinde yeni bir devrin kapılarının açıldığı ve "Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir" sözünün devlet yönetiminde yerini aldığı Cumhuriyet'in ilanının üzerinden 98 yıl geçti. 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalanarak yeni Türk devletinin bağımsızlığı kabul edildi. 13 Ekim 1923'te Ankara başkent oldu.
"YARIN CUMHURİYET'İ İLAN EDECEĞİZ"
Artık mevcut rejimin isminin de bütün açıklığı ile konulması, yeni devletin başkanının seçilmesi gerekiyordu. 27 Ekim 1923'te İcra Vekilleri Heyeti'nin istifası ve Meclis'in güvenini kazanacak bir kabine listesinin oluşturulamaması da bu soruna acil bir çözüm gerektirdi. O güne kadar Devlet Başkanlığı görevini, yürüten TBMM Başkanı Mustafa Kemal Atatürk, 28 Ekim 1923 akşamına kadar hükümetin kurulamaması üzerine Çankaya Köşkü'nde İsmet Paşa, Ali Fuat Paşa, Halit Paşa, Kemalettin Sami Bey'i akşam yemeğinde ağırladı. Atatürk yemek sırasında "Yarın Cumhuriyet'i ilan edeceğiz" dedi. Masadaki herkes bu düşünceye katıldı. 29 Ekim günü saat 20.30'da 158 üyenin tamamının oyuyla Cumhuriyet'in ilanı kabul edildi.
1925 YILINDAN BU YANA "MİLLİ BAYRAM"
Cumhuriyet'in ilanı "Yaşasın Cumhuriyet" sesleri ve alkışlarla karşılandı. Cumhuriyet'in ilanı ile "Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir" ilkesi de artık devlet yönetiminde en belirgin şekliyle yerini buldu. Atatürk ilk cumhurbaşkanı seçildi. İlk hükümeti kurmakla İsmet İnönü görevlendirilirken, Fethi Okyar da TBMM Başkanlığı'na seçildi. Türk halkı, 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim günü Cumhuriyet'in ilanını kutladı. 26 Ekim 1924'te yayımlanan kararname ile Cumhuriyet'in ilanının 101 pare top atışı ve düzenlenecek etkinliklerle kutlanmasına karar verildi. Karar doğrultusunda 29 Ekim 1924'teki etkinlikler, kutlamaların başlangıcı oldu. 29 Ekim, 1925 yılından bu yana "Milli Bayram" olarak kutlanmaya başlandı.
TAKSİM MEYDANI'NDA TÖREN
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamaları kapsamında dün İstanbul Valiliği, Taksim'deki Cumhuriyet Anıtı'nda tören düzenledi. Törene İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, 1. Ordu Komutanı Korgeneral Kemal Yeni, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, siyasi parti temsilcileri, STK temsilcileri ve gaziler katıldı. Anıta çelenk bırakılmasının ardından saygı duruşunda bulunuldu, İstiklal Marşı okundu.
DEVLET YIKILMADI REJİM DEĞİŞTİ
TARİHÇİLER, Cumhuriyet'in ilanının tarihi arka planını SABAH'a anlattı. Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vahdettin Engin, "28 Ekim akşamı Mustafa Kemal Paşa arkadaşlarına 'Yarın cumhuriyeti ilan ediyoruz' diyor. 'Yeni bir devlet kuracağız' demiyor. Türk devleti her şeyi ile 11. yüzyıldan beri burada. Önce bir hanedan değişikliği oluyor. Yönetim Selçuklu Hanedanı'ndan Osmanlı Hanedanı'na geçiyor. Milli Mücadele sonrasında da saltanat rejimi kaldırılıp Cumhuriyet rejimine geçiliyor. Burada, muazzam bir tarihi devamlılık var. Değişen rejimdir, devlet her şeyi ile oradadır" dedi. Marmara Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılap Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Malike Bileydi Koç ise "Günümüzde demokrasiden söz edebiliyorsak, bizi bu noktaya ulaştıran mücadelenin ve demokrasinin temelini oluşturan cumhuriyet rejimidir" diye konuştu
ANAMORFOZ ATATÜRK ESERİ İSTANBUL'DA
93 farklı temadan 539 parçanın bir araya getirilmesiyle 3 aylık emekle oluşturulan, Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını ve değerlerini simgeleyen "Anamorfoz Atatürk" eseri İstanbul'daki Rahmi Koç Müzesi'nde sergilenmeye başlandı. Çekyalı heykeltıraş Patrik Prosko'nun hazırladığı eser, Atatürk'ün hayatını ve değerlerini simgeliyor.
