Seçim Beyaz İhtilal'in yıldönümünde! 14 Mayıs tarihin dönüm noktalarından biri

Başan Recep Tayyip Erdoğan, genel seçimlerin yapılacağı tarih olarak 14 Mayıs'ı işaret etti. 14 Mayıs, tarihi olarak da önemli bir dönüm noktasına işaret ediyor. 27 yıllık tek parti iktidarı 14 Mayıs 1950 tarihinde yıkıldı ve "Yeter Söz Milletindir" diyen Demokrat Parti iktidara yürüdü. Demokrat Parti'nin iktidara geldiği tarih daha sonra "Beyaz İhtilal" olarak adlandırıldı.

Türkiye çok partili hayata 7 Ocak 1946 yılında milli mücadelenin Kuvayi Milliye'nin kahramanlarından Celal Bayar ve arkadaşları tarafından kurulan Demokrat Parti'nin kurulmasıyla geçti.

1923'ten beri tek parti iktidarı ile yönetilen Türkiye sırasıyla 1924 ve 1930 yıllarında çok partili siyasal hayata geçmeye denedi ancak bunlar başarısızlıkla sonuçlandı.

Bu iki deneme dışında Türkiye'de 1946 yılına kadar tek partinin bulunduğu bir düzen hâkim oldu. 1946 yılına gelindiğinde ise demokrasi ve özgürlüğe susamış Anadolu insanı Demokrat Parti'nin kurulmasıyla birlikte kaderini bu yeni siyasi hareket ile özdeşleştirdi.

1946'NIN ŞAİBELİ GENEL SEÇİMLERİ

Türkiye'de ilk genel seçimler, Demokrat Parti daha henüz kurulmuş ve teşkilatlanması tamamlayamamışken 1 yıl erkene alınarak 21 Temmuz 1946 yılında yapıldı. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk çok partili genel seçimi olan bu seçim adli denetim dışında, açık oy, gizli sayım ve liste usulü çoğunluk sistemi esasına göre yapıldı.

Söz konusu seçimlerde tek parti zihniyetinin getirdiği alışkanlıklardan kurtulamamış birtakım idarecilerin suiistimalleri ve baskıları Demokrat Parti'yi destekleyen vatandaşlar üzerinde yer yer etkili oldu, oy pusulaları değiştirildi ve pek çok yerde oylar Demokrat Parti'ye verilen oylar CHP'ye yazıldı. 1946 seçimleri tarihe hileli- şaibeli seçimler olarak geçti. 1946 seçimleri sonucunda, yüzde 85,4 oranında oy alıp 397 sandalyeye sahip olurken Demokrat Parti ise oyların yüzde 13,1'ini alarak 61 sandalye elde etti.

BEYAZ İHTİLAL 27 YILLIK TEK PARTİ'NİN SIRTINI YERE GETİRDİ

1950 yılına gelindiğinde ise Demokrat Parti, CHP karşısında teşkilanmasını tamamlamış ve seçime hazırdı. 14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan genel seçimlerde 27 yıllık tek parti iktidarının sırtı Demokrat Parti karşısında yere geldi. Öyle ki İsmet Paşa'nın damadı Metin Toker'in ifadesiyle kalantorların partisi karşısında sıradan insanların desteklediği Demokrat Parti bir dönemin sonunu getirip yeni bir dönemi açmıştı. 1950 seçimlerinde Liste usulü çoğunluk sistemi nedeniyle, oyların yüzde 55'ini alan DP kazandığı 416 milletvekilliğiyle TBMM'nin yüzde 85'ini elde ederken, buna karşın CHP yüzde 40 oy oranıyla kazandığı 69 milletvekilliğiyle TBMM'nin ancak yüzde 14'ünü elde edebildi. 22 Mayıs 1950'de Celal Bayar Türkiye'nin üçüncü cumhurbaşkanı seçildi. Aynı gün Adnan Menderes başkanlığındaki ilk DP hükûmeti de kuruldu. Celal Bayar'dan boşalan DP genel başkanlığına da 9 Haziran'da Adnan Menderes getirildi.