Dijital telif yasası için komisyon harekete geçti: “Emeğin bir karşılığının olması lazım”

Türkiye Büyük Millet Meclisi Dijital Mecralar Komisyonu Amerika ve Avrupa Birliği (AB) üyelerde olduğu gibi Türkiye'de de bir "Dijital Telif Yasası" çıkması için harekete geçti. Komisyon şu anda tarafları dinliyor. Eğer bu yasa teklifi meclisten geçerse artık Google, Facebook gibi dijital mecralar içerik üreticilerine telif ücreti ödemek zorunda kalacak. Konuyla ilgili açıklama yapan Sosyal Medya Araştırmacısı Ümit Sanlav; Türkiye Büyük Millet Meclisi Dijital Mecralar Komisyonu bir adım attı. Aynı Amerika ve AB üyesi ülkelerde olduğu gibi bir yasa çıkarmak için yola koyuldu" ifadelerine yer verdi.

Google, bir ülkede daha Dijital Telif Yasası hükümlerine boyun eğdi. Buna göre; Google, Kanada'da her yıl dijital yayıncılar için yaklaşık 74 milyon dolar ödeme yapacak.

HER YIL 74 MİLYON DOLAR ÖDEME YAPILACAK

Dijital yayıncıların, telif haklarını korumak için Dijital Telif Yasası'nı bekleyişi sürüyor. Google'a karşı harekete geçen son ülke Kanada oldu. Çevrim İçi Haberler Yasası düzenlemesinin hayata geçirilmesi ile Google, Kanada'ya her yıl 74 milyon dolar ödemeyi kabul etti. Bill C-18" sayılı Çevrim İçi Haberler Yasası'na göre; Google ve META, yayıncıların haberlerini kullanmasına karşılık belirlenen ücreti ödeyecekti. Bu yasa ilk meyvesini verdi. Kanada hükümeti, dijital yayıncılar için Google'dan her yıl 74 milyon dolar alacak. Kültürel Miras Bakanı Pascale St-Onge, Google ile anlaştıklarını duyurdu.

TÜRKİYE'DE HAREKETE GEÇTİ

Google, Facebook, İnstagram ve daha bir çok dijital platform, dijital içerik üreticileri üzerinden yılda milyarlarca dolar kazanıyor. Ama karşılığında Türkiye'deki üreticilere hiç bir ücret ödemiyor.

Dijital platformlar için telif yasası hazırlığı! | Video

Sosyal Medya Araştırmacısı Ümit Sanlav:

"İnstagram, Whatsapp ve Facebook'u bünyesinde bulunduran Meta grubunun yıllık kazancı 3.2 milyar dolar. Siz bir içerik üretiyorsunuz ve bu sosyal medya mecraları, internet servis sağlayacıları sizin bu içeriğinizi Türkiye'de 1 milyon civarı internet takipçisi olan bir ortamda rahatlıkla pervasızca yayınlayabiliyorlar. Yani sizin eseriniz bir anda 71 milyon kişi erişebiliyor. Fakat siz bundan hiçbir karşılık almıyorsunuz."

İşte bununla ilgili Türkiye Büyük Millet Meclisi Dijital Mecralar Komisyonu bir adım attı. Aynı Amerika ve AB üyesi ülkelerde olduğu gibi bir yasa çıkarmak için yola koyuldu.

"ŞU AN TARAFLARI DİNLİYORUZ"

Komisyonun üyelerinden AK Parti İzmir Milletvekili Şebnem Bursalı, çalışmanın detaylarını anlattı:

"Tarafları dinliyoruz yavaş yavaş. Google'dan temsilciler davet ettik. Onları dinledik. Telif yasasının Kültür ve Turizm Bakanlığı'nı ilgilendiren bir yasa da olduğu için kendilerini de dinledik. Tekrar dinleyeceğiz. Bunun ötesinde gazetecileri de dinleyeceğiz. Amacımız olabildiğince geniş bir uzlaşıyla bütün tarafların dahil olduğu, bütün ihtiyaçlarında karşılığını bulacağı bir metin ortaya çıkarmak."

"EMEĞİN BİR KARŞILIĞI OLMASI LAZIM"

Bursalı, "Her emeğin bir karşılığı olması gerek" diyerek çalışmayı bu nedenle başlattıklarına vurgu yaptı.

"Artık her şey (haber, yorum, kitap vs.) dijital mecra üzerinden ulaşılır olduğu için bununla ilgili ortaya konulan emeğin; haberin, kitabın, yayının ücretsiz olarak kullanıcılara servis yapılıyor olmasının muhakkak bir karşılığını olması lazım. Google kendisi bunun üzerinden para kazanıyor ama içerik üretenlere hiç bir ücret ödemiyor. Biz bu temelde bakıyoruz."

"TÜRKİYE'DE DE ACİLEN DİJİTAL TELİF YASASI ÇIKMALI"

Türkiye'de dijital yayıncılık son yıllarda boyut atladı. İnternetin ve sosyal medyanın hayatımızdaki yerinin artması ile Fikri Sanat Eserleri Kanunu telif haklarını korumakta yetersiz kaldı. Dijital yayıncılar, telif yasasının koruyucu bir şemsiye olamamasının sorununu yaşıyor. Bu konuya değinen Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Ali Murat Kırık, "Türkiye'de bir an önce yasa çıkmalı. Kanada'da haziran ayında Çevrimiçi Haber Yasası çıkmıştı. Bu sayede Google'dan telif geliri almayı başardılar. Türkiye'de yayıncılar bir araya gelerek beklentilerini ortaya koymalı. Gerekirse uzmanlar eşliğinde çalıştaylar düzenlenmeli ve bu sorun gündemden çıkarılmalıdır." dedi.

"MEDYANIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ VE İSTİHDAMI AÇISINDAN ÖNEMLİ"

Kırık, sözlerini şöyle sürdürdü:

Ortak bir uzlaşıya varılmalı. Talepler eşliğinde yasanın nasıl olması gerektiği belirtilmeli. Ödemenin nasıl olacağı, hangi şartlarda olacağı, kimlere kaç hit karşılığında ne kadar ödeneceği tartışmaya mahal vermeden yasada yer almalıdır. Bu yasa ile medyanın sürdürülebilirliğine katkı verilirken, sağlanacak gelirle istihdam artışları da sağlanacaktır. Bu da dolaylı olarak iletişim fakültesi öğrencilerine daha fazla iş olanakları oluşturacaktır. Bu açıdan baktığınızda da oldukça önemli bir yasa olduğunu düşünüyorum.

"DAHA FAZLA VAKİT KAYBEDEMEYİZ"

63 milyon insanın internet portallarını kullandığını, basılı medyanın artık dijitale evrildiği bir dönemeçte olunduğunu vurgulayan Kırık, "Gerçek şu ki, artık haberler dijital ortamlarda okunuyor. Basılı bir eser nasıl korunuyor ise, dijital bir eser de aynı şekilde korunmalıdır. Emeğin korunması gerekiyor. Haber, nerede üretildiği ile ilgili değil, nasıl üretildiği ile ilgilidir. Ülkeler bir bir bu yasayı hayata geçirirken, biz daha fazla vakit kaybedemeyiz." ifadelerini kullandı.

"KUSURA BAKMASINLAR, ÖDEMEK ZORUNDALAR"

Kırık, Google'ın hatta META'nın iyi bir düzenleme ile bu ödemeleri yapmak zorunda olduğuna dikkat çekti, "Google, dünyada en çok para kazanan arama motoru. Milyarlarca doları, başka platformların içeriklerinden kazanıyor. Kusura bakmasınlar, bunun bedelini de ödemek zorundalar. Kanuni düzenlememize, ödememeleri halinde yaptırım olacağını da koymak zorundayız. Sosyal Medya ve Dezenformasyonla Mücadele Yasası'nı 2020 yılında nasıl çıkardıysak, bu yasayı da çıkarabiliriz." dedi.

YAYMAN: SORUN CİDDİ VE BÜYÜKTÜR

Dijital dünyadaki telif sorunu ve çözümü ile ilgili geçen hafta sabah.com.tr'ye konuşan TBMM Dijital Mecralar Komisyon Başkanı Hüseyin Yayman şunları söylemişti:

Dijital Telif konusunda çok açık bir çifte standart var. Bunu asla kabul etmiyoruz. Emek kutsaldır ve saygı duyulmalıdır. Aksi takdirde medeniyetimizin kazanımları tartışmaya açılacaktır.

Sorun ciddidir ve büyüktür.

"TELİF YASAMIZIN YENİLENMESİ TOPLUMSAL BİR İHTİYAÇTIR"

Yayman da, birçok uzman gibi Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun yetersiz kaldığını kabul ederek, "Bu konuda maalesef bir düzenleme eksikliği var. Bizim telif hakları kanunumuz eskimiştir. üzerinden 70 yıl geçmiş olan bir kanundan bahsediyoruz. Bunun yeniden düzenlenmesi konusunda toplumsal bir ihtiyaç var. Bu konuda emek üreten, içerik üreten insanların ihtiyaçları var. Biz Dijital Mecralar Komisyonu olarak üzerimize düşeni yapmaya hazırız." ifadelerini kullanmıştı.

"HABERİ ÜRETEN İLE KULLANAN ARASINDA SÖZLEŞME YAPILMALI"

Yayman, haberi kullanan ile üreten arasında da bir anlaşma olması gerektiğine atıfta bulunarak, "Haberi, bilgiyi veya eseri üreten kaynak ile bunu ücret ödemeden kullanan ve çoğaltan ulusaşırı dijital platformlar arasında yeni bir sözleşme yapılmalıdır. Bu sözleşmenin adı dijital telif yasasıdır." demişti.

"AB NORMLARININ İŞLEMESİ GEREKİYOR"

Yayman, Avrupa Birliği ülkeleri ile Google arasında yapılan anlaşmaları hatırlatarak, "Politik tavrımız nettir; Almanya'da, Fransa'da, İngiltere'de, Avusturya'da, Amerika'da ne varsa Türkiye'de de bu olmalıdır. Dijital ağlar Berlin, Londra, Paris, Washington'da hangi dijital telif normunu uyguluyorsa Ankara'da da o normları uygulamalıdır. Avrupa Birliği normlarının işlemesi gerektiğini düşünüyoruz." diye konuşmuştu.

DİJİTAL TELİF SORUNU NEDİR?

Türkiye'de yaklaşık 70 yıl önce hayata geçirilen Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, günümüzde de telif hakları için geçerli kanun olarak kullanılıyor. İnternetin 2000'li yılların başından itibaren etkisini artırması ile bu kanunun birçok sorunu çözmekten çok uzak. Basılı yayın ve eserleri koruyan Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, dijital yayınları ve içerikleri korumaya dair bir madde içermiyor. Bu da, haberi üreten ile haberi kullanarak para kazanan arasında sorunlar yaratıyor. Birçok insan haberlere arama motoru Google üzerinden ulaşıyor. Google, arama parametrelerine göre haberleri insanlara servis ediyor. Ayrıca Google Haberler uygulaması ile de içerik üreticilerinin içeriklerini kullanıyor. Bu haberler üzerinden milyar dolarlar kazanan Google, dijital içerikleri üretenelre herhangi bir ödeme yapmıyor. Dünyada birçok ülke bunun haksızlık olduğuu belirterek yasal düzenlemeler çıkardı. Google, yasal düzenlemeler sonrası bu ülkelerde haber üreticilerine ödemeler yapmaya başladı. Türkiye'de mevcut bir telif yasasının bulunmaması nedeniyle Google bir ödeme yapmıyor. Yayıncılar, Google'ın yasal düzenleme ile ödeme yapmaya zorlanmasını talep ediyor.