Hamilelik, birçok değişimin yaşandığı, heyecanlı ve mutlu bir süreçtir. Bir kadın hamileliği sürecince hayatının en önemli fizyolojik ve psikolojik değişikliklerini yaşar. Bu değişiklikler kimi zaman şikayetleri de beraberinde getirir. Bulantı ve kusmalar da hamileliğin erken döneminde oldukça sık görülen şikayetlerdendir. Nedeni ise değişen hormonlar ve psikolojik faktörlerdir. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Nazan Aydoğdu Soy, hamilelik döneminde yaşanan mide bulantısı ile baş etmenin yollarını anlattı.
Yüzde 60-80 hamilede görülür
Hamilelik döneminde tekrarlayan bulantı ve kusma, hamileliğin ilk 3 ayındaki kadınların yarısından fazlasında görülür. Genellikle sabah olan bulantılar gün boyu veya bütün gece devam edebilir. Hamilelerin yüzde 60-80'inde bu şikayet görülür. Belirtiler genellikle 6-8. haftalarda başlar, 12-14. haftalarda tepe noktasına ulaşır ve 22. hafta civarında belirgin olarak kaybolur. Şikayet düzeyi ve süresi kişiye göre değişir. Hiperemezis gravidarum (hamileliğe bağlı aşırı bulantı ve kusma) denilen tabloda, bulantı ve kusma bütün gün devam ederek, sıklaşmaya ve şiddetlenmeye başlar. Bazılarında durdurulamayan ciddi kronik bulantı ve kusmaya dönüşür. Bu durum her 300-400 hamilenin birinde görülür.
Nedeni psikolojik olabilir
Bulantının sebebi tam olarak belli değildir. Hormonal ve psikolojik faktörler sorumlu tutulur. Örneğin; çoğul hamileliklerde ve tiroit hastalıklarında bulantı ve kusma daha sık görülür. Hamilelik boyunca bir kadın, kimliğinin yeni yönlerini keşfeder. Annelik deneyimi üzerine olan çalışmasında Reba Rubin, anne adayının fizyolojik süreçlerini şu şekilde ifade eder: Toplumsal olarak kabul edilen çekici görünümden farklı olan yeni vücut görünümünü ve içinde büyüyen çocuğu kabullenme, hamileliğin getirdiği yeni kimliği annesi, babası, eşi ve arkadaşlarının kabullenmesi, çocuğun varlığı ve güvenliğine yönelik uygulamalar (örneğin evin yeniden düzenlenmesi). Yani bir anne adayı kendinde birçok değişimi yaşayıp kabullenmeye çalışırken, bu tarz şikayetlerin nedeni kimi zaman psikolojik olabilir. Yağlı ve baharatlı gıdalardan uzak durmak, az fakat sık aralıklar şeklinde beslenmek, nane yağı buharını içine çekerek koklamak bulantıyı azaltır.
Tedavisi
Mide bulantısı; sıvı ve elektrolit kaybına, beslenme bozukluğuyla aşırı zayıflamaya, su ve tuz kaybı sonucu genel durum bozukluğuna neden olabilir. Nedeni ne olursa olsun basit bir sıvı tedavisinden tutun da, hastanede yatarak damardan beslenmeye kadar giden geniş bir yelpaze içindeki tedavilerden biri hamile için seçilip başlanmalıdır. Mide bulantısı ve kusma aşırı düzeydeyse ve tedavisi yapılmazsa, bebekte gelişme geriliği, erken doğum ve doğumsal anomaliler görülebilir. Fakat bulantılar hafif ve aralıklarla geliyorsa, ilaç kullanmadan yapılan uygulamalar yeterli olur. Yağlı ve baharatlı gıdalardan uzak durmak, az fakat sık aralıklar şeklinde beslenmek, nane yağı buharını içine çekerek koklamak bulantıyı azaltır. Hazmı kolay gıdalar tercih edilmelidir. Kızarmış ekmek, beyaz peynir, çay, patates püresi ve yağsız tost yenilebilir.
Vitamin gerekebilir
Ciddi bulantı ve kusmalarda ilaç tedavileri devreye girer. Bu tedaviler hastaya göre olmak kaydıyla ağızdan ya da damar yoluyla uygulanır. Özellikle B1, B2 ve C vitaminleri hamilelikteki bulantı ve kusma şikayetlerini ciddi oranda azaltabilir. Ancak bazen vitamin ve mineral desteği için kullanılan ilaçlar da bulantı ve kusmayı artırabilir. Bu nedenle şikayet gerileyene kadar tedaviye ara vermek gerekebilir. Bu ayrım iyi yapılmalıdır. Ayrıca anne adayının tiroit hastalığı varsa hormon düzeylerine bakılarak tedaviye başlanmalıdır.
Hazırlayan: Başak DOĞRU
