Gebelikte vücutta birçok değişiklik oluyor ancak ilk değişime uğrayan organ böbreklerdir. Böbreğin çalışması, süzmesi ve dolayısıyla kişinin tansiyon durumu gebelik öncesinden farklıdır. O nedenle gebelik muayenelerinde böbrekler dikkatli takip edilmelidir. Olası sorunların önüne geçmek için, planlı gebelik ise öncesinde mutlaka idrar tahlili ve tansiyon ölçümünün yapılması ve bilinen böbrek yetmezliğinin olup olmadığına bakmak gerekir. Daha önce böbrekleriyle ilgili sorunu olmayan kadınlarda da gebelik döneminde böbrek hastalığının çıkabileceğine dikkat çekti. Gebelikte böbreğe bağlı en sık görülen rahatsızlık gebelikte yüksek tansiyonudur. Genellikle ilk üç ayda tansiyon düşer. İkinci 3 ayda tansiyon normal sınırlara çıkmaya başlar. Bir diğer rahatsızlık da gebelikte farklı nedenlerle hipertansiyonun şiddetlenip preeklampsi denen hastalığın ortaya çıkmasıdır.
BÖBREK RAHATSIZLIKLARI HEM ANNEYİ HEM DE BEBEĞİ ETKİLİYOR
Gebelikte hipertansiyona bağlı olarak idrarda protein kaçağı oluşması durumunda beyin kanaması hatta annenin yaşam kaybına kadar varabilen ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir. Ayrıca gebelik hipertansiyonun çok iyi takip ve tedavi edilmemesi durumunda bebekte büyüme geriliği ya da düşük ağırlıklı doğum da meydana gelebiliyor. Bu nedenle, gebelikte yüksek tansiyon, preeklamsi ve eklamsisi olan bireylerin ilgili uzman hekimler tarafından yakından takip edilmesi gerekiyor.
GEBELİKTE BÖBREK TAŞI HASTALIĞI
Yaklaşık olarak her 150 gebeden biri böbrek taşı problemi yaşamaktadır. Gebelerde tespit edilen taş sıklığında bir artış olmasa da var olan taşlar gebelik ile beraber idrar kanallarındaki gevşeme nedeniyle daha sık olarak idrar kanalına düşerek ağrılı tabloların yaşanmasına neden olmaktadır. Gebelikte taş tanısını koymak gebe olmayan hastalardaki kadar kolay değildir. Böbrek taşının klasik bulguları olan yan ağrısı, bulantı, kusma ve sık idrar yapma hissi gebelerde taş hastalığı olmadan da görülürken, gebelerde büyüyen ana rahmine bağlı olarak taş ağrıları bel ve kasık gibi klasik konumlarından farklı noktalarda hissedilerek ağrının doktor tarafından yorumlanmasını da güçleştirebilir. Teşhis için radyasyon içermeyen bir yöntem olan ultrason anne karnındaki bebek için güvenlidir ve dolayısıyla taş şüphesi olan gebelerde ilk tercih edilen görüntüleme yöntemi olarak rahatlıkla kullanılabilmektedir.
Taşların büyük bölümü ağızdan ilaç tedavisi ile takip edildiğinde kendiliğinden düşer. Bu nedenle ağrısı ve bulantısı ağızdan alınan ilaçlarla kontrol edilebilen ve böbrek şişliği kritik düzeyde ilerlemeyen tüm gebeler takip edilmektedir. Genel durumu kötüleşen, ağrısı ve bulantısı ağızdan alınan ilaçlarla kontrol edilemeyen hastalarda ise ek tedavi yöntemlerine yönelmek gerekmektedir. Tedavide temel amaç hamile anne adayına ve karnındaki bebeğine zarar vermeden idrar akımının tekrar sağlanması ve bunun ile birlikte ağrı ve bulantının kontrol altına alınmasıdır.
GEBELİKTE TAŞ AMELİYATI YAPILABİLİR Mİ?
Gebelikte ilaç veya izlem ile tedavi edilemeyen taşlara cerrahi olarak müdahale edilmesi gerekebilir. Cerrahi kriterleri gebe olmayan hastalarda olduğu gibidir ancak bebeğin de olması bu kararı dikkatli vermeyi gerektirir. Eğer taş düşmüyor ise, böbrekte genişleme varsa, taşa bağlı ciddi enfeksiyon oluyorsa taşa müdahale yapılmalıdır. Gebe hastada anestezi almaya engel bir durum yok ise lazer ile taş kırma işlemi güvenli şekilde yapılabilir. Lazer böbreğe zarar vermez. Hatta gebelerde en güvenli taş kırma yöntemi lazer ile taş kırmadır. Ses dalgası ile kırmada bebekte işitme kaybına oluşabileceği için ve şok dalgası ile taş kırma radyasyon kullanımı gerektirdiği için gebelerde uygun yöntemler değildir. Lazer ile taş kırma işlemi gebelerde dikkatli yapılmalı ve bu konuda deneyimli ürologlar tarafından gerçekleştirilmelidir.
TEKRARLAYAN BÖBREK ENFEKSİYONLARI
Gebelerde en sık karşılaşılan bir diğer sorun ise tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlardır. Gebelerde, gebe olmayanlara göre artmış idrar yolu enfeksiyon olasılığı vardır. Böbrek iltihabı gebelerin hayatını etkileyebileceği gibi bebeğin sağlığını da olumsuz etkiler. Ayrıca nefrit gibi bazı hastalıklar da gebelikle beraber şiddetlenebilir. Gebeliğin özellikle altıncı ayında basınçtan dolayı böbreklerde genişleme ve büyüme de ortaya çıkabilir. Diyabetik ve kilolu gebelerde enfeksiyon gelişimi riski yüksektir. Gebelikte kilo ve kan şekeri kontrolü sağlanmalı, günde 6-8 su bardağı kadar su içilmelidir. İdrar yolu enfeksiyonu uygun şekilde tedavi edilemez ise annede, kanda enfeksiyon ve düşük doğum ağırlıklı bebek doğum riski vardır.
