Dondurucudan buzlu soğuk bir kabı çıkarırken parmaklarınızın buza yapıştığını muhtemelen fark etmişsinizdir; sadece kabın kendisine değil, aynı zamanda dondurucunuzda bulunan buz birikintilerine bile yapışabilir. Peki bu neden olur? Bilim insanları bunun cevabını verdi.
Ellerimiz buzla temas ettiğinde neden yapışkan bir his verir?
CİLT VE BUZ ARASINDAKİ YAPIŞMAYA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Buz cildimize yapışma eğilimindedir, ancak her zaman bu sıra dışı özelliğe sahip değildir. Bir buz parçasının cildimize yapışıp yapışmayacağı iki önemli faktöre bağlıdır: vücut kısmının (buzla temas halinde olan) nemi ve buzun sıcaklığı.
ELLERİNİZDEKİ NEM
Çoğumuzun elleri, kolları, bacakları vb. üzerinde, farkında olsak da olmasak da, nem şeklinde her zaman biraz su bulunur. Örneğin, diliniz ağzımızdaki tükürük nedeniyle sürekli ıslak kalır, bu yüzden buza yapışmak için de çok iyi bir aday haline gelir.
BUZUN SICAKLIĞI
Burada 'buzdan' bahsediyoruz, bu yüzden 0 santigrat derece olması mantıklıdır, yani suyun donma sıcaklığı. Ancak, her durumda bu böyle olmayabilir. Su 0 santigrat derecede donsa da, söz konusu buz parçasının sıcaklığı (dondurucudan çıkardığınız buz küpleri dahil) 0 santigrat dereceden bile düşük olabilir. Buz küplerini dondurucudan çıkardığınızda ve bir süre dışarıda (oda sıcaklığında) tuttuğunuzda, çözülmeye başlarlar, yani sıcaklıkları artmaya başlar.
Buradaki en önemli nokta, buz ne kadar soğuk olursa elinize veya vücudunuzun açıkta kalan herhangi bir yerine yapışma olasılığının o kadar fazla olacağıdır.
HİDROJEN VE OKSİJEN ATOMLARININ ROLÜ
Buzun cilde yapışması için gereken iki temel faktörü öğrendiğimize göre, şimdi bu işlemin nasıl gerçekleştiğine bakalım.
Sıvı haldeyken, su molekülleri diğer moleküllerle olan bağlantılarını koparabilir ve anında yenilerini oluşturabilir, bu da suya kolayca akma yeteneği kazandırır. Ancak, buz söz konusu olduğunda, bu moleküller soğuk sıcaklık nedeniyle yerlerinde sıkışırlar. Düşünürseniz, buzun yapısı bazı su moleküllerinin (hidrojen ve oksijen atomlarından oluşan) yüzey boyunca dışarıya doğru sıralanmasını sağlar.
Mevcut oksijen atomları hala su moleküllerindeki hidrojen atomlarıyla hidrojen bağları oluşturmak istiyor. Ama ne yazık ki... bunu yapamıyorlar çünkü yüzeydeler ve bu nedenle onlarla bağ kurabilen su moleküllerinden uzak kalmaya mahkûmlar.
İşte tam bu noktada elinizde nem formunda bulunan su imdadınıza yetişiyor. Yüzeydeki su moleküllerinde bulunan oksijen ve hidrojen atomları, elinizin neminde bulunan sırasıyla hidrojen ve oksijen atomlarına bağlanarak çoklu hidrojen bağları oluşturuyor.
Ve hidrojen bağları hakkında bilmeniz gereken bir şey var...
Elinizin buza yapışmasına neden olan şey budur. Buz ne kadar soğuksa, ikisi arasındaki yapışma o kadar güçlü olur. Ancak, temas noktasına biraz ılık su dökülerek bu kolayca çözülebilir.
