Ankara ve Washington arasındaki ilişkiler zor bir haftaya giriyor. Önümüzdeki perşembe ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Ermeni soykırımının tanınmasını öngören yasa tasarısını oylayarak bu tasarının Meclis Genel Kurulu'na gidip gitmemesi yönünde karar verecek. Beklentiler yasa tasarısının genel kurula gideceği yönünde. Hemen hatırlatalım: Bu yasa tasarısı Beyaz Saray'a sadece bir tavsiye niteliğinde. Tasarı, Obama'nın Ermeni Soykırımını resmen tanımasını ve 24 Nisan'daki mesajında bu terimi açık şekilde kullanmasını istiyor. Bağlayıcı niteliği olmayan bu tasarıda ayrıca "Amerikan dış politikasının Ermeni soykırımına ilişkin duyarlılığı yansıtması" isteniyor. Son on yılda, buna benzer yasa taslakları birçok kez Kongre'ye getirilmek istenmişti. Hatta 2000, 2005 ve 2007'de Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi bu yasaları 435 üyeli Genel Kurul'a sevk etme kararı da almıştı. Ancak her defasında Beyaz Saray ve ABD Dışişleri devreye girerek böyle bir kararın çıkmasını engelleyebilmiştir.
Fakat işler bu aşamaya geldiğinde süreç kaçınılmaz olarak sancılı ve dramatik oluyor. Mesela 2007'de soykırım yasa tasarısının Temsilciler Meclisi Genel Kurulu'na geliş aşamasında Ankara Washington Büyükelçisi'ni "istişarelerde bulunmak üzere" geri çekmişti. ABD basınında Kongre'yi dış politika ve ulusal çıkarları anlamamakla suçlayan birçok yazı çıkmıştı. Bu yazılarda, Türkiye'nin böyle bir soykırım yasa tasarısına misilleme olarak İncirlik Üssü'nü kapatacağını, Irak'tan çıkmak isteyen ABD'nin çok zorlanacağını ve Türkiye ile ortaklığın devam ettiği Afganistan, Pakistan ve İran gibi birçok kritik alanda ciddi krizler yaşanacağını öngören yorumlar yapılmıştı.
Türkiye ile kriz istemiyor
Tabii ki Obama yönetimi Türkiye ile ilişkilerde böyle krizler yaşamak istemiyor. Yönetimin başında yeterince sorun var zaten. Bu nedenle Kongre'deki yasa tasarısı hem Beyaz Saray, hem de ABD Dışişleri açısından ciddi bir baş ağrısı. Öte yandan, hem Beyaz Saray hem de Dışişleri işlerin bu aşamaya gelmesinde Ermenistan ve Türkiye arasındaki protokoller ve normalizasyon sürecinin tıkanmış olmasının yarattığı sorunun farkında. O nedenle bütün güçleriyle asıl mesele olan normalizasyon için çaba sarf edilmesi gerektiğine inanıyorlar. Nitekim geçen hafta ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, tasarının oylanacağı Dışişleri Komisyonu'nda milletvekillerine bilgi verirken, özellikle Türkiye Ermenistan arasındaki yakınlaşmanın önemini vurguladı ve bu süreci saptıracak adımlardan kaçınılması gerektiğini ifade etti.
ABD Dışişleri böyle bir yasa tasarısının Ermenistan ve Türkiye arasındaki zaten zor devam eden normalizasyon sürecini sona erdireceğinin açıkça farkında. Zaten tam da bu nedenle Hillary Clinton "Türkiye ve Ermenistan'a girişimlerinde yardım edebilmek için çok çalışıyoruz. Bu süreci desteklemeye devam etmek istiyoruz. Ve bundan kesinlikle sapmak istemiyoruz" dedi. Hillary Clinton, Kongre'de yaptığı açıklamada, Başkan Barack Obama'nın geçen yıl 24 Nisan Ermeni anma günü için yaptığı açıklamayı da milletvekillerine hatırlattı. Obama geçen yılkı açıklamasında tarihi gerçekler konusunda ancak Ermenistan ve Türkiye arasında diyalog ile uzlaşma olacağını vurgulamış ve "Tarihi konulara Ermeni ve Türk halklarının kendilerinin eğilmesi gerekiyor" demişti.
Zaten tam da bu nedenle Obama 24 Nisan açıklamasında "soykırım" sözcüğünü kullanmamış ve Ankara'da, "herhangi bir açıklama yaparak, Türkiye Ermenistan arasındaki diplomatik süreci zedelemek istemiyorum" demişti.
Sonuç olarak, Obama yönetimi ve ABD Dışişleri, Kongre'deki yasa tasarısının ve zamanlamanın Türkiye'deki milliyetçi havayı daha da körükleyeceğinin farkında. Bu nedenle yönetim Kongre'ye karşı elinden geleni yapacak. Ama şunu da unutmamak gerekiyor: Ermeni lobisinin elini güçlendiren en önemli faktör, Türkiye'nin Ermenistan ile protokollerini dondurmuş olması. ABD'deki Ermenilerin en çok çekindiği şey Ankara ve Erivan arasında normalizasyon. Bu nedenle Ankara için gerçek başarı ABD Kongresi'ndeki soykırım yasa tasarısının etkisiz hale getirilmesi değil, TBMM'deki protokollerin bir an önce onaylanması olacaktır.
