Avustralya ulusal bilim ajansı CSIRO tarafından Totten Buzulu'nu incelemek üzere görevlendirilen otonom okyanus robotunun hikayesi, beklenmedik bir kaza ile başladı. Güçlü akıntılara kapılarak kaybolan robot, bilim insanlarını endişelendiren bir sürecin fitilini ateşledi.Ancak bu talihsiz kayboluş hikayesi, okyanusun derinliklerinden gelen sürpriz verilerle büyük bir bilimsel zafere dönüştü. İşte detaylar...
Antarktika'da Totten Buzulu'ndan veri toplaması adına otonom bir okyanus robotu gönderildi. Ancak bir akıntı, robotun hedefinden uzaklaşmasına ve batıya doğru sürüklenmesine neden oldu.
Robot, bilim insanlarının ulaşıp analiz etmelerinin oldukça zor olduğu bir bölgeye ulaştı ancak aylar sonra son derece nadir ve değerli olan o verilerle geri döndü.
9 AY SONRA GERİ DÖNDÜ
Tuzluluk ve sıcaklık sensörlerine sahip olan okyanus şamandırası, suyun altına girmesi ve verilerini uydulara iletmek için her 10 günde bir suyun üstüne çıkması planlanmıştı.
Bu tür robotlar, okyanus araştırmalarında ve bazen de iklim değişikliğinin sular ve buzullar üzerindeki etkilerini ölçmek amacıyla sıklıkla kullanılmaktadır.
Bu özel robot ise Totten Buzulu'nun erimesi durumunda küresel deniz seviyelerinin ne kadar yükselebileceğini incelemek için tasarlanmıştı.
Totten Buzulu'nun araştırılması konusu oldukça önemli bir endişe kaynağıdır ki, Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA), gelecekte hangi kıyı şeritlerinin kalıcı olarak su altında kalabileceğini gösteren etkileşimli bir haritaya bile sahip.
Rotasından sapan bu şamandıra, Denman Buzulu'nun altına, bilim insanlarının gözlem yapması ve veri toplaması son derece zor olan bir bölgeye saplandı.
Araştırma ekibi bu robotun sonsuza dek kaybolduğunu düşünse de, robot 9 ay sonra tekrar yüzeye çıktı.
YANINDA ÖYLE BİLGİLERİ DE GETİRDİ Kİ
9 ay sonra ortaya çıkan robot, yanında Denman Buzulu ve iklim değişikliğinin Antarktika'yı bir bütün olarak nasıl etkilediğine dair çok önemli verileri de getirdi.
Robot, Denman Buzulu ve Shackleton buz sahanlığının altından geçti. Bu bölgede sıkışmış olmasına rağmen, robot okyanus şamandırası amacından sapmayarak çalışmaya devam etti: Deniz tabanından, altında bulunduğu buz sahanlığının tabanına kadar suyun tuzluluğunu ve sıcaklığını ölçtü.
Ancak, bu verileri uydulara iletmek için yüzeye çıkamadığından, araştırma ekibi için navigasyonel olarak kayboldu.
Takip edilecek tek bir ipucu izi vardı, o da şamandıranın yüzeye çıkmaya çalışırken çarptığı buz sahanlığıydı. Robot, her çarpışında buz sahanlığının derinliğini (kalınlığını) ölçebilmişti.
Araştırma ekibindekiler, buz sahanlığının derinlik verilerini bölgenin uydu ölçümleriyle karşılaştırmayı başardı ve buradan yola çıkarak okyanus şamandırasının izlediği yolu bir araya getirdiler.
Böylece tuzluluk ve sıcaklık ölçümlerinin spesifik olarak nereden geldiğini belirlemiş oldular. Robot, görevi boyunca tam olarak 195 veri profili topladı.
Geri dönen veriler, Shackleton Buz Sahanlığı'nın henüz ılık sular tarafından eritilme tehlikesiyle karşı karşıya olmadığını ortaya çıkardı.
Ancak Denman Buzulu, altında erimesine neden olan ılık sular barındırıyor. Yalnızca bu buzul tek başına dünya genelinde deniz seviyelerinin yaklaşık 1,5 metre yükselmesine neden olabilir.
Bazı iklim değişikliği hasarları için geri dönüşü olmayan noktayı geçmiş olabileceğimiz ve dünyanın kıyı şeritlerinin her halükarda tehlikede olabileceği düşünüldüğünde, bu riskli alanların belirlenmesi büyük önem taşıyor.
BU GELECEK İÇİN NE ANLAMA GELİYOR?
Bu karşılaşılan bilimsel 'kaza', ekip için adeta bir şans oldu. Okyanus şamandırası, daha önce hiç araştırılmamış bölgelerden veri toplamayı başardı. Aslında bu, bir Doğu Antarktika buz sahanlığı altında gerçekleştirilen ilk oşinografik ölçüm hattıydı.
Bu durum, bölge ve Denman Buzulu'nun oluşturduğu risk hakkında kritik veriler sağlandı. Robot şamandıra, buzun altında bu kadar uzun süre sağlam verilerle hayatta kaldığından dolayı, bilim insanları nadir veriler elde etme umuduyla gelecekte bu şamandıralardan daha fazlasını çok uzak yerlere göndermeyi planlıyor.
Bu riskli olsa da toplanan içgörüler, buzul erimesini izlemek ve deniz seviyesinin yükselmesine yönelik tahminler oluşturmak için kritik olabilir.
Okyanus şamandırasının özellikle Doğu Antarktika'yı ölçmüş olması da gelecek araştırmalar için çok önemli . Burası Batı Antarktika'dan daha fazla buz barındırıyor; dolayısıyla bu bölgedeki buzulların erimesi, kıyı şeritleri için genel olarak daha büyük bir tehdit oluşturuyor.
Buz sahanlıklarının altını ölçmek, Antarktika'nın okyanustan yükselip yükselmediğine ve bunun gezegen için ne anlama gelebileceğine de daha fazla ışık tutabilir.
