Osmanlı dönemine ait Topkapı Sarayı Harem Dairesi'ndeki kedi kapısı, Karaağalar Koğuşu restorasyonuyla birlikte eski ihtişamına kavuştu. Bu minik ama anlamlı mimari detay, sarayın sessiz tanıkları olan kediler için yeniden bir geçit noktası haline geldi. Sarayın sembolü haline gelen ve üç yıldır kayıp olan Mülayim'in mirasını devralan torunu Şerbet, arkadaşlarıyla birlikte bu tarihi kapının tadını çıkarıyor. Restorasyonu tamamlanan bu özel alan, saray kedilerinin yaşamına konfor katarken tarihi dokuyu da canlandırıyor.
Topkapı Sarayı'nın Harem bölümünde, Osmanlı döneminde saray kedilerinin geçişi için Karaağalar Koğuşu'na açılan "kedi kapısı"nda, aslına uygun şekilde başlatılan restorasyon çalışmaları tamamlandı.Yüzyıllar boyunca saray yaşamının bir parçası olan bu tarihi geçit, Osmanlı'nın evcil hayvanlara duyduğu şefkatin simgesi olarak günümüze ulaştı.
Harem'in bir bölümünde bulunan Karaağalar Koğuşu'ndaki bu küçük kapı, geçmişte sarayda görev yapan yüksek statülü hizmetlilerden Darüssaade Ağalarının da kullandığı odaların bulunduğu bölümde yer alıyor. Restorasyonun tamamlanmasıyla sarayın tarihi atmosferi içinde kedilerin sessiz adımları yeniden yankılanmaya başlandı.
Sarayın sessiz tanıkları arasında yer alan kediler, yüzyıllar önce olduğu gibi bugün de Harem'in taş zeminlerinde dolaşıyor, küçük kapıdan geçerek sarayın farklı köşelerine gidiyor. Restorasyonun ardından, sarayda uzun yıllar yaşayan fakat 3 yıldır kayıp olduğu düşünülen kedi Mülayim'in torunu Şerbet ve diğer kediler, dedelerinin izinden giderek tarihi geçidi yeniden canlandırdı, geçmişle bugünü buluşturdu.
Harem'in zarif mimarisine gizlenmiş bu ayrıntı, Osmanlı döneminde hayvanlara gösterilen özenin mimariye yansımasını gözler önüne sererken, Topkapı Sarayı'nın yaşayan tarihinin bir parçası olarak da dikkati çekiyor.Harem-i Hümayun'da devam eden konservasyon ve tefriş sürecinin tamamlanmasıyla ziyarete açılan "Karaağalar Koğuşu", Harem'de padişahın ve ailesinin güvenliğinden sorumlu "karaağalar"ın yaşam alanı olarak hizmet veriyordu. Topkapı Sarayı'nın gizli kalmış mekanlarından biri olan koğuşun restorasyonu 10 yıldan fazla sürdü.
KARAAĞALAR KOĞUŞU'NUN ÖNEMİ
Saray'daki kedi kapısının tarihi ve restorasyonuna ilişkin açıklama yapan Topkapı Sarayı Daire Başkanı İlhan Kocaman, Karaağalar Koğuşu'nun sarayın sosyal ve güncel hayatında önemli bir yeri olduğunu belirtti. Karaağaların, Saray'daki görevliler ve hizmetlilerin bir parçası olduğunu anlatan Kocaman, "Kadın görevlilere cariye deniyor, erkek hizmetlilere de Karaağalar veya Zülüflü Baltacılar deniyor. Osmanlı dönemi ve farklı toplumlarda da görülen Karaağalar uygulaması Topkapı Sarayı'nda da uygulanmıştır. Süre gelen bir hizmet birimi olarak görünmektedir." diye konuştu.
Kocaman, 2019'da Milli Saraylar Başkanlığı olarak Topkapı Sarayı'nı devraldıklarında buradaki restorasyonu hızlı şekilde tamamladıklarını, Harem hayatının bir parçası olması nedeniyle Karaağalar Koğuşu'nu da restore ettiklerini, içeride yer alan tarihi nitelikteki eserleri yerine koyarak ziyaretçilerin hizmetine sunduklarını söyledi.
"GİRİŞ ÇIKIŞINI RAHAT SAĞLAMAK AMACIYLA KAPININ ALTINDA KEDİLERE ÖZEL KAPI HAZIRLANMIŞ"
İlhan Kocaman, evcil hayvanların Topkapı Sarayı'nın da bir parçası olduğunu, sarayın içerisinde dolaştığını ve yaşadığını söyledi. Kocaman, saraydaki evcil hayvanlar arasında kedilerin biraz daha ön plana çıktığını belirterek, şöyle devam etti:
"Şefkatin, merhametin bir göstergesi olarak da bu hayvanlar Saray içine alınmış. İnsanlar yanlarına almış. İnsan ve evcil hayvan yakınlaşmasını buralarda rahatça görüyoruz. Kediler yanlarında yaşadığı için giriş çıkışını rahat sağlamak amacıyla kapının altında kedilere özel bir kapı da hazırlanmış. Karaağalar içinde en üst statüyü alan Darüssaade Ağası'dır. Kedi kapısının olduğu odanın Darüssaade Ağası'ndan önceki statüyü alanların kullandığı odalar olduğunu biliyoruz. Onlar da yanlarında bu evcil hayvanları taşıdığı için onların bizzat kullanmış olduğu odalardır."
Osmanlı'da sosyal hayatta evcil hayvanların yer aldığını, kaynaklarda ve minyatürlerde bunu gördüklerini dile getiren Kocaman, "Ayrıca ikinci avluda ceylan su yalakları var. Evcil hayvanlar dışında farklı hayvanların da burada olduğunu biliyoruz. Bunlar için altyapıları da ecdat hazırlamış, bunlar da ziyarete açık alanda." dedi.
KAPIYI MÜLAYİM'İN TORUNU KULLANIYOR
Karaağalar Koğuşu'nun ikinci katında bulunan kedi kapısının restorasyonun da tamamlandığını aktaran Kocaman, giriş katın ziyarete açıldığını, ikinci katın henüz açılmadığını belirtti. Kocaman, diğer katların da zamanla ziyarete açılacağını aktararak, "Sarayın belli yerlerini her zaman tarihi yapının özelliğine göre açamıyoruz, belli zorlukları var. Yapının tarihi ve zor olması nedeniyle belirli sayılarda ziyaretçi alabiliyoruz. Üst katlarda merdivenlerin dar olması nedeniyle sınırlı sayıda ziyaretçi almayı planlıyoruz." ifadelerini kullandı.
Uzun yıllar Topkapı Sarayı'nda yaşayan fakat 3 yıldır kayıp olduğu düşünülen kedi Mülayim'in koğuştaki kapısını uzun süre kullandığını anlatan Kocaman, şu an ise Mülayim'in torunu Şerbet ve diğer kedilerin kapıdan geçiş yapmaya devam ettiğini söyledi. Kocaman, "Evcil hayvanlar belli dönemlerde bulundukları mekanlardan ayrılıyor ama mutlaka yerini birileri kapıyor. Avlularımızda personelimiz tarafında ihtiyaçları giderilen kedilerimiz var. O hayatı burada rahatlıkla sürdürüyorlar. Ecdadın bu uygulamasını burada göstermeyi biz de istiyoruz, ilgi göreceğini düşünüyoruz." şeklinde konuştu.
Kedilerin bir yeri favorileri haline getirdiklerinde oraya sık sık uğradığını veya oradan hiç uzaklaşmadığını Topkapı Sarayı'nın bu meşhur kedileri ile bir kez daha anlamış oluyoruz. Peki, kediler bir yeri ve birini nasıl seçiyorlar? İşte uzman veterinerlerden kedilerin favori insanlarını seçerken dikkat ettikleri en önemli detaylar...
Kediler, yoğun olarak ilgi görmekten ziyade tutarlı bir iletimle bağ kurarlar. Onlarla oyun oynayan, mama saatlerini aksatmayan, kum kabını düzenli olarak temizleyen ve gün içerisinde teması sürdüren kişi, zamanla kedilerin güvenli alanı haline gelir. Sürekli aynı kişiyle temas kuran kedi, bir süre sonra beden dili üzerinden karşılıklı iletişimi geliştirir.
Onlarla ilgilenen kişiye karşı göz teması, yavaşça göz kırpma hareketi ve temas istekleri artış gösterir.
Günlük olarak yapılan bakımda bu bağın yönünü belirleyen unsurlardan biridir. Onlara düzenli olarak mama veren, suyunu tazeleyen ve oyun zamanlarını yöneten kişi, kedinin zihninde pozitif eşleşme oluşturur.
Kedi, ihtiyaçlarının düzenli olarak karşılandığı noktaya yakın durmayı tercih eder. Veteriner hekimlerin davranış gözlemlerine göre bakım veren kişiyle bağ kuran kediler stres anlarında da aynı kişiye yönelirler.
SINIRLARINA SAYGI DUYAN KİŞİLERİ TERCİH EDERLER
Kediler, temas konusunda oldukça seçici varlıklardır. İstemedikleri anlarda sevilmek, kucağa alınmak veya zorla temas kurmak onlarda ters bir etki yaratır.
Sabırlı davranan, mesafeyi koruyan ve kedinin sinyallerini doğru şekilde okuyan kişiler daha güvenilir bir algı yaratır.
Kedilerin kuyruk hareketleri, kulak pozisyonu ve beden duruşu doğru yorumlandığında ilişki güçlenir.
Sakin ses tonu ve öngörülebilir davranışlar da kedilerin tercih sebebi olur. Ani hareketler, yüksek ses ve düzensiz tepkiler kedilerde huzursuzluk meydana getirir. Özellikle yetişkin kediler, güven hissini daha ön planda tutarlar ve gergin enerjiden kendilerini uzak tutarlar.
YAVRUYKEN KURULAN İLİŞKİLER KALICI İZ BIRAKIR
Onlarla ilk temaslar sağlayan, onları oyunla tanıştıran ve temel ihtiyaçlarını karşılayan kişiler uzun vadede daha ayrıcalıklı bir konuma yerleşir.
Erken dönemde oluşan bağ, ilerleyen yaşlarda da tercih davranışlarını etkiler. Davranış uzmanlarının değerlendirmelerine göre erken vakitte sosyal temas sağlayan kediler, insan seçimlerini daha net gösterirler.
Ortak rutinler de bağın güçlenmesini sağlayan unsurlardandır. Aynı saatlerde oyun oynama, belirli köşelerde birlikte vakit geçirme veya sakin anlarda yan yana durma alışkanlığı kediler için büyük bir anlam taşır.
Zamanla kedi, rahatlık ve huzur hissini aynı kişide birleştirir ve favori insan tercihi çoğu zaman bilinçli kararları değil, tekrar eden olumlu deneyimlerin sonucu olarak ortaya çıkar.
FAVORİ İNSANLARI TESADÜF DEĞİL
Tutarlılık, güven, bakım ve duygusal uyum temel belirleyicilerdendir. Her kedi farklı bir karakter taşıyor olsa da kendini güvende hissettiği ve ihtiyaçlarının karşılandığı kişiye yönelme eğilimleri ortaktır.
