Alper Tunga Öldü Mü Şiiri Sözleri, Açıklaması Ve İncelemesi
Alper Tunga Öldü Mü şiiri, Türk edebiyatının en eski eserleri arasında yer alır ve İslamiyet öncesi Türk şiirinin de önemli bir örneği olarak kabul edilir. Aynı zamanda bu şiir, Türk destanları arasında olan Alper Tunga Destanı’nın da bir parçasıdır. Bu nedenle Alper Tunga Öldü Mü şiiri sözleri, açıklaması ve incelemesi pek çok insan tarafından ilgi ile takip edilir.
Alper Tunga, Türk mitolojisinde ve destanlarında, liderliği ve savaşçılığı ile öne çıkan bir figürdür. Bu nedenle Alper Tunga Öldü Mü şiirinde, onun yaşadığı dönemin toplumsal ve kültürel değerleri yer alır. Alp Er Tunga Öldü Mü şiirinin en bilinen dizileri ise Divan-ı Lügati't-Türk eserinde yer alır ve Kaşgarlı Mahmud tarafından derlenmiştir. Günümüzde hala popüler olan Alper Tunga Öldü Mü şiiri sözleri, açıklaması ve incelemesi özellikle öğrenciler arasında önemli bir yere sahiptir.
Alper Tunga Öldü Mü Şiiri Sözleri
Alp Er Tunga öldi mü
İsiz ajun kaldı mu
Ödlek öçin aldı mu
Emdi yürek yırtılur
Ödlek yırag közetti
Ogrı tuzak uzattı
Begler begin azıttı
Kaçan kalı kurtulur
Ulşıp eren börleyü
Yırtıp yaka urlayu
Sıkrıp üni yurlayu
Sıgtap közi örtülür
Begler atun argurup
Kadgu anı turgurup
Mengzi yüzi sargarup
Körküm angar törtülür
Ödlek arıg kevredi
Yunçıg yavuz tavradı
Erdem yeme savradı
Ajun begi çertilür
Ödlek küni tavratur
Yalnguk küçün kevretür
Erdin ajun sevritür
Kaçan takı ertilür
Bilge bögü yançıdı
Ajun atı yençidi
Erdem eti tınçıdı
Kerge tegip sürtülür
Ögreyüki mundak ok
Munda adın tıldak ok
Atsa ajun ograp ok
Taglar başı kertilür
Könglüm için örtedi
Yitmiş yaşıg kartadı
Kiçmiş ödik irtedi
Tün kün keçip irtelür
Türkiye Türkçesi ile
Alp Er Tunga öldüğünde
Kötü dünya kaldığında
Felek (böylece) öcünü aldığında
Şimdi yürek(ler onun ölümünün acısı ile) yırtılır
Felek fırsat gözetti
Gizli tuzak uzattı
Beyler beyini şaşırttı
Kaçan nasıl kurtulur
Erler kurt gibi uludular
Bağrışıp yakalarını yırttılar
Islıklaşmış sesle ağıt yaktılar
Göz yaşlarla örtülür
Beyler atlarını yorarak geldiler
Kaygı onları durdurdu
Benizleri yüzleri sarardı (ki)
(Sanki) onlara safran sürülmüştür (sanırsınız)
Zaman bütün bütün bozuldu
Zayıflar tembeller güçlendi
Erdem yeniden azaldı
Acunun (dünyanın) beyi böylece yok olur
Feleğin günleri çabuk geçer
İnsanın gücünü (gitgide) zayıflatır
(Ve) dünyadaki insanları azaltır.
(İnsanlar felekten kurtulmak için) kaçsalar bile geçilirler
Bilgili ve akıllı (olanların hali) kötüleşti
Evrenin atı, gemi azıya aldı
Edep ve erdemin eti çürüdü
(Etler) Yere değip sürükleniyorlar
Dünyanın geleneği böyle
Gerisi bütünüyle bahane
O gelip bir ok atsa,
Dağların başı kertilir
(Alp Er Tunga'nın ölümü) gönlümü yaktı
(Sanki beni) yetmiş yaş yaşlandırdı
(Gönlüm o yiğidin yaşadığı) geçmiş günleri arıyor
Gece gündüz (o günler) aranıyor
Alper Tunga Öldü Mü Şiiri Açıklaması ve İncelemesi
Alper Tunga Öldü Mü şiiri, bir sagudur. Sagu ise ağıt şiiri olarak bilinir. Bu sagu, destan döneminde Türk şiirinin gelişmiş olduğunu gösterir. Gelişmiş bir şiir olduğu için de Alper Tunga Öldü Mü şiirinde ses akışı, uyak ve redif ve ahenk bulunur.
Genel olarak bakıldığında Alper Tunga Öldü Mü şiiri, destanlaşmış bir kahraman olan Alp Er Tunga'nın ölümü üzerine yazılmıştır ve beylerin üzüntülerini ifade eder. Alp Er Tunga, Saka Türklerinin başarılı olması adına büyük çaba göstermiş bir devlet adamı olarak bilinir. Alp Er Tunga'nın savaş sırasında Çinliler tarafından öldürülmesinden sonra söylenmiştir.
Alp Er Tunga'nın öldüğü bilinmesine rağmen, şiirde bilinmiyor gibi davranılmıştır. Bu duruma tecahüli arif adı verilir. Ayrıca feleğin öç alan biri gibi düşünülmesi teşhis, erkeklerin uluması yönünün kurtlara benzetilmesi ise benzetme sanatına örnek olarak verilebilir. "Felek bir kere niyet edip ok atsa dağların başı bile kertilir" dizesinde abartma sanatı kullanılmıştır. Ayrıca bu sagu, sözlü edebiyat ürünü olarak da bilinir.
Alper Tunga Öldü Mü Şiir Teması
Alp Er Tunga'nın ölümü üzerine söylenen şiirin teması da ölümdür. Bu saguyu söyleyen kişi, Alp Er Tunga'nın ölümü nedeniyle çok büyük üzüntü duymuştur. Hemen hemen her dizede bu üzüntü kişiye net olarak geçer.
Eski Türk dili ile söylenen Alper Tunga Öldü Mü şiiri; açık, yalın ve ahenkli bir dile sahiptir. Söylendiği dönemin dil özellikleri açısından herhangi bir yabancı sözcüğe yer verilmemiştir. Ayrıca dönemin getirmiş olduğu yaşam şartları, doğa ile iç içe olma gibi durumlardan kaynaklı sık sık kişileştirme ve benzetme gibi edebi sanatlara başvurulmuştur.