Kilo vermek için yıllardır farklı diyetler ve takviyeler denendi ama bilim dünyası sonunda şaşırtıcı bir gerçeği ortaya koydu: Her lif aynı etkiyi göstermiyor! 2024'te yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, yalnızca bir besinde bulunan beta-glukan adlı özel bir lif türü, farelerde hızlı kilo kaybı ve kan şekeri kontrolü sağladı. Peki bu buluş, obeziteye karşı doğal çözüm mü olacak? İşte detaylar…
Bağırsaklarımızda yaşayan mikroplar üzerine yapılan araştırmalar, beslenme biliminin son yıllarda büyük bir dönüşüm yaşamasına yol açtı. Uzmanlara göre lif, artık "yeni protein" olarak görülüyor. Gıdalara bolca eklenen lifler, bağırsak mikrobiyomunu besleyerek sağlığı iyileştirmeyi hedefliyor. Ancak 2024'te yayımlanan yeni bir çalışma, tüm lif takviyelerinin aynı derecede faydalı olmadığını ortaya koydu.
BETA-GLUKAN ÖNE ÇIKIYOR
Arizona Üniversitesi (UA) ve Viyana Üniversitesi'nden bilim insanlarının fareler üzerinde yürüttüğü araştırmada, özellikle yulaf ve arpada bolca bulunan beta-glukan dikkat çekti. Çalışmaya göre, yüksek yağlı diyetle beslenen farelere beta-glukan takviyesi yapıldığında, 18 hafta içinde vücut yağ oranı ve kilosu belirgin şekilde azaldı.
Araştırmada test edilen diğer lif çeşitleri – buğday dekstrini, pektin, dirençli nişasta ve selüloz – ise bağırsak mikrobiyotasında önemli değişimlere yol açmasına rağmen, kilo kaybı veya kan şekeri üzerinde benzer bir etki göstermedi.
UA'dan biyomedikal bilimci Frank Duca, "Lifin önemli ve faydalı olduğunu biliyoruz; ancak çok fazla çeşidi var. Biz de kilo kaybı ve glikoz dengesi açısından en faydalı lif türünü belirlemek istedik" diye konuştu.
NEDEN BETA-GLUKAN FARKLI?
Besin lifleri, bağırsaklarımızdaki bakteriler için temel enerji kaynağı. Ancak ABD'de nüfusun yalnızca yüzde 5'inden azı günlük önerilen 25–30 gram lifi tüketiyor. Bu nedenle lif takviyeleri ve "görünmez lif" katkılı gıdalar giderek daha popüler hale geliyor.
Bilim insanlarına göre, çözünür lifler (örneğin yulaf beta-glukanı ve buğday dekstrini) bağırsak bakterileri tarafından kolayca fermente ediliyor. Çözünmeyen lifler (örneğin selüloz ve dirençli nişasta) ise daha çok dışkı hacmini artırıyor.
Yeni araştırmada yalnızca beta-glukan, farelerin bağırsağında Ileibacterium adlı bakterilerin artmasına yol açtı. Daha önce yapılan çalışmalar, bu bakterinin kilo kaybıyla bağlantılı olabileceğini göstermişti.
ENERJİ HARCAMASINI ARTIRIYOR
Araştırmaya göre beta-glukan verilen fareler, diğer lif türlerine kıyasla 10. haftadan önce bile kilo ve yağ kaybı yaşadı. Ayrıca bağırsaklarında daha fazla bütirat üretildi. Bütirat, liflerin parçalanmasıyla oluşan bir metabolit ve GLP-1 adlı hormonun salgılanmasını tetikliyor.
GLP-1, iştahı ve vücut ağırlığını düzenleyen bir hormon. Hatta günümüzde obezite tedavisinde kullanılan ilaçlar, bu proteinin sentetik bir versiyonunu taklit ediyor.
Duca, "Lifin faydalarının bir kısmı GLP-1 salınımıyla ilgili, ancak bütiratın bağırsak bariyerini güçlendirmek ve karaciğer gibi organlara etki etmek gibi farklı yararları da olabilir" dedi.
İNSANLARDA DA GEÇERLİ OLACAK MI?
Araştırmacılar, bulguların umut verici olduğunu ancak henüz insanlar için kesin sonuçlar çıkarmanın erken olduğunu vurguluyor. Yine de çalışma, bazı lif türlerinin kilo kontrolü ve insülin dengesi açısından diğerlerinden daha etkili olabileceğini gösteriyor.
Uzmanlar, ilerleyen dönemde yapılacak insan çalışmalarıyla beta-glukanın obezite ve diyabetle mücadelede önemli bir rol oynayıp oynamayacağının netleşeceğini belirtiyor.
Söz konusu araştırma Journal of Nutrition dergisinde yayımlandı.
