Uykuya daldığımızda gördüğümüz rüyalar, çoğumuz için büyük bir bilinmezlik. Bazı insanlar zaman zaman rüyalarını hatırlarken bazıları ise hiç rüya görmediğini söylüyor. Bilim insanları ise hatırlamasak bile rüya gördüğümüz konusunda hemfikirler. Peki rüyamızda neler gördüğümüzü nasıl öğrenebiliriz? Bilim insanları bu konuda inanılmaz bir keşif yaptılar…
Yeni bir araştırmaya göre, uyku sırasında göz bebeklerimizin hareketi ne gördüğümüze dair bir bilgi veriyor olabilir.
Küçülen göz bebekleri beynin yeni anıları tekrar canlandırdığının, genişleyen göz bebekleri ise eski anıların yeniden yaşandığının bir göstergesi olabilir.
Nature dergisinde çarşamba günü yayımlanan araştırmada, göz bebeği büyüklüğünün beynin güçlü ve uzun süreli anılar oluşturmasının nasıl ve ne zaman gerçekleştiğini anlamada kilit rol oynadığı belirtiliyor.
ABD'deki Cornell Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, farelerin beyinlerine elektrotlar yerleştirerek, göz takip kameralarıyla kemirgenleri takip ettiler.
Uykunun bir alt evresinde göz bebeği daraltıldığında yeni anıların tekrar oynatıldığını ve pekiştirildiğini buldular. Göz bebeği genişletildiğinde ise, beyin daha eski anıları tekrar oynattığı ortaya çıktı.
Araştırmacılar, beynin bu iki uyku alt evresini ayırma yeteneğinin bir anının diğerini unutmak pahasına pekiştirilmesini önlemede hayati önem taşıdığını söylüyor.
Araştırmacılar, çalışmaya katılan farelere labirentte su veya kurabiye ödülleri toplamak gibi çeşitli görevler öğrettiler. Kemirgenlere beyin elektrotları ve göz bebeklerindeki değişiklikleri izlemek için gözlerinin önüne asılan küçük kameralar taktılar.
Fare yeni bir görev öğrenip uykuya daldığında, elektrotlar onun beyin aktivitesini yakalıyor ve kamera da göz bebeklerindeki değişiklikleri kaydediyordu.
Bilim insanları, hafızanın pekiştirilmesinin gözlerin hızlı hareket etmediği REM dışı uyku sırasında gerçekleştiğini buldu. REM dışı uyku, rüya gördüğümüz zamandır. Çalışmanın ortak yazarı Azahara Oliva, "Bu anlar, insanlar tarafından tespit edilemeyen çok çok kısa zaman dilimleridir, örneğin 100 milisaniye" şeklinde açıklıyor.
Çalışma, araştırmacıların beynin uyku boyunca hızlı ve kısa süren hafıza taramalarını nasıl dağıttığını anlamalarına yardımcı oluyor.
Ayrıca beynin yeni bilgiyi, zihindeki eski bilgilerle karışmadan nasıl ayırdığına dair de bir fikir veriyor.
Son bulgular, farelerde uyku yapısının daha önce düşünülenden daha çeşitli ve insanlarda gözlemlenen evrelere daha benzer olduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar, farelerin uykusunu farklı anlarda bölerek ve daha sonra öğrendikleri görevleri ne kadar iyi hatırladıklarını test ederek süreci daha iyi anlayabildiler.
Bir fare REM dışı uykunun bir alt evresine girdiğinde, göz bebeğinin küçüldüğü ve beynin yakın zamanda öğrenilen görevleri veya yeni anıları tekrarladığı görüldü.
Çalışmada, "Buna karşılık, göz bebeği genişletildiğinde daha eski anılar tekrar canlandırılıyor ve bütünleştiriliyor" denildi.
Dr. Oliva, "Bu, yeni öğrenme, eski bilgi, yeni öğrenme, eski bilgi gibi bir düzende ilerliyor ve bu uyku boyunca devam ediyor" dedi. Bulgular, beyinde çok kısa bir zaman diliminde işleyen ve yeni öğrenmeyi eski bilgiden ayıran yerleşik bir mekanizmanın varlığını gösteriyor.
Araştırmacılar, çalışmanın insanlar için daha iyi hafıza geliştirme tekniklerine yol açacağını ve yapay zekanın eğitilmesine yardımcı olacağını umuyor.
